Tak zakłada projekt rozporządzenia z 14 września 2023 r. ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie mieszkań treningowych i wspomaganych (nr z wykazu 151). Przepisy określają minimalne standardy usług i pomieszczeń w mieszkaniach treningowych i wspomaganych. Rozporządzenie jest aktem wykonawczym do ustawy z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta porządkuje nazwę mieszkań, dotąd nazywanych chronionymi, rozróżniając je na mieszkania treningowe i wspomagane. - Sformułowanie „mieszkania chronione” było odbierane w sposób negatywny przez środowisko osób niepełnosprawnych oraz osoby związane z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz tej grupy osób. Celem powyższej regulacji było również podkreślenie podmiotowości osób niepełnosprawnych, starszych lub przewlekle chorych, które wymagają wsparcia - uzasadniali autorzy nowelizacji. Regulacje te mają wpłynąć na brak izolacji z życia społeczności lokalnej osób korzystających ze wsparcia oraz umożliwić im decyzje dotyczące ich życia.
Usługi bytowe i nauka niezależności
Mieszkanie treningowe ma zapewnić usługi bytowe oraz naukę i utrwalanie niezależności, sprawności w zakresie samoobsługi, pełnienia ról społecznych w integracji ze społecznością lokalną. Ma to pomóc mieszkańcom w prowadzeniu niezależnego życia. Natomiast mieszkanie wspomagane zapewni usługi bytowe i pomoc w wykonywaniu czynności niezbędnych w codziennym funkcjonowaniu i realizacji kontaktów społecznych. Celem jest utrzymanie lub rozwijanie niezależności danej osoby na poziomie jej możliwości psychofizycznych.
Z mieszkań treningowych i wspomaganych nie będą mogli skorzystać wszyscy. Jak wskazuje art. 53 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, wsparcie w mieszkaniu wspomaganym będzie mogła uzyskać osoba pełnoletnia, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę, bezdomność, przemoc w rodzinie potrzebuje wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymaga usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki. Strona społeczna wskazywała, że to zastrzeżenie o potrzebie całodobowego wsparcia nie ma uzasadnienia, o czym pisaliśmy w tekście: Gminy i powiaty łatwiej zlecą prowadzenie mieszkań treningowych i wspomaganych
Pomoc w niezbędnych czynnościach dnia codziennego
Rozporządzenie określa, które usługi musi zapewnić mieszkanie treningowe. Wskazuje również rodzaje usług treningowych w zakresie m.in. samoobsługi, zaspokajania codziennych potrzeb życiowych, w tym przygotowywania posiłków, efektywnego zarządzania czasem, efektywnego zarządzania finansami, prowadzenia gospodarstwa domowego, załatwiania spraw osobistych i urzędowych, utrzymywania więzi rodzinnych, rozwiązywania konfliktów interpersonalnych i autonomii decyzyjnej, uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej, poszukiwania pracy oraz utrzymania zatrudnienia.
Natomiast zakres usług wsparcia w mieszkaniu wspomaganym, obejmuje pomoc w wykonywaniu czynności niezbędnych w życiu codziennym dotyczących: przemieszczania się, utrzymania higieny osobistej, ubierania się, prania, sprzątania, zakupów i przygotowywania posiłków. Ponadto wsparcie obejmie również rozwijanie lub utrwalanie umiejętności praktycznych służących niezależnemu życiu, tj.: samoobsługi, zaspokajania codziennych potrzeb życiowych, załatwiania spraw osobistych i urzędowych, prowadzenia gospodarstwa domowego, efektywnego zarządzania czasem, poszukiwania pracy oraz utrzymania zatrudnienia, efektywnego zarządzania finansami, rozwiązywania konfliktów interpersonalnych oraz rozwijania autonomii decyzyjnej. W pokoju w mieszkaniu wspomaganym lub treningowym może mieszkać maksymalnie dwie osoby. Natomiast w obu rodzajach mieszkań do:
- 31 grudnia 2023 r. może mieszkać maksymalnie dziesięć osób, potem ta liczba się zmniejszy i
- do 31 grudnia 2024 r. nie może być wyższa niż 7.
Rozporządzenie określa także rodzaje pomieszczeń jakie muszą się znajdować w mieszkaniach oraz standard ich wyposażenia. Jeśli mieszkają osoby z niepełnosprawnością ruchową, pomieszczenia nie mogą mieć barier architektonicznych.
Przygotowanie do niezależnego życia
Mieszkania treningowe i wspomagane są formą pomocy społecznej, której celem jest przygotowanie do niezależnego życia. Wsparcie w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym może zostać przyznane osobie pełnoletniej ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność, szczególnie zaburzenia psychiczne, ale także osobie bezdomnej, opuszczającej pieczę zastępczą w rozumieniu przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, okręgowy ośrodek wychowawczy, zakład poprawczy, schronisko dla nieletnich, a także cudzoziemcowi, który uzyskał w Polsce status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy. Do mieszkania treningowego lub wspomaganego kieruje gmina lub powiat, zamieszkanie poprzedzone jest podpisaniem kontraktu mieszkaniowego pomiędzy gminą/powiatem, podmiotem prowadzącym mieszkanie i osobą ubiegającą się o pobyt w nim. Przyznanie wsparcia następuje w drodze decyzji administracyjnej.
Z danych ministerstwa rodziny za 2022 wynika, że dotychczasowych mieszkań chronionych (treningowych i wspieranych) było 1623, a mieszkało w nich 4 278 osób.
Resort rodziny planuje, że rozporządzenie wejdzie w życie 1 listopada 2023 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.