Fundacja Forum Obywatelskiego Rozwoju opracowała raport „Partia w państwie. Bezprecedensowa wymiana kadr w administracji rządowej i jej legislacyjne podstawy”. Publikacja wskazuje, jak w trakcie I połowy obecnej kadencji Sejmu wzrosła liczba projektów ustaw, które pod pretekstem reorganizacji wielu instytucji umożliwiają bezprecedensowe zmiany kadrowe w administracji rządowej i instytucjach podległych.
Autorem opracowania jest Janusz Paczocha, ekspert w zakresie ekonomicznej analizy prawa, były prezydent Bytomia i prezes Fundacji Kontraktu Regionalnego.
Zatrudnianie w administracji publicznej>>
Podczas konferencji prezentującej raport, prof. Leszek Balcerowicz, przewodniczący Fundacji Forum Obywatelskiego Rozwoju i Janusz Paczocha podkreślili, że w I połowie obecnej kadencji Sejmu bardzo wzrosła liczba projektów ustaw reorganizujących wiele instytucji i umożliwiających zmiany kadrowe w administracji rządowej i instytucjach podległych na niespotykaną – ich zdaniem – skalę.
Jak wyliczono, do końca 2017 r. przez Sejm przeprowadzono 37 tego typu ustaw „kadrowych”, z czego 54 proc. to inicjatywy poselskie, nie wymagające przeprowadzania konsultacji społecznych czy środowiskowych ani objęcia Oceną Skutków Regulacji. W kilku przypadkach z analizowanych 37 aktów prawnych zmiana kadrowa została zgłoszona jako poprawka poselska na końcowym etapie prac legislacyjnych, uniemożliwiając skuteczną ocenę przez ekspertów i społeczeństwo.
Zdaniem autora raportu doprowadziło do zwolnienia co najmniej 11 tys. 368 osób, w tym ok. 6 tys. 773 stanowisk kierowniczych i członków organów wieloosobowych - zarządów i rad nadzorczych.
Jak podkreślił Janusz Paczocha, do akcji wymiany stanowisk użyto procesu legislacyjnego. – Akcja ta dotyka również szeregowych pracowników – dodał. Jego zdaniem w raporcie został zidentyfikowany mechanizm i jego skutki. - Sejm został użyty jako „maszynka do przegłosowywania tego typu ustaw” - podkreślił.
Autor raportu stawia pytanie o celowość tych szybkich i radykalnych zmian kadrowych. Zwraca uwagę na szybkie tempo rozpatrywania ustaw, co grozi m.in. brakiem staranności.
Według prof. Leszka Balcerowicza, w dojrzałych demokracjach wraz ze zmianą rządów zmieniają się ludzie na stanowiskach kierowniczych, ale „wcześniej nie było aż tak masowych” zwolnień. Podkreślił znaczenie dwóch instytucji, które są cechą cywilizowanego państwa – konkursów i kadencji.
- Jeżeli usuwa się konkursy i kadencyjność, to mianuje się ludzi, którzy są totalnie zależni, których można zwolnić z dnia na dzień – podkreślił.
Według raportu do inicjowania zmian kadrowych najczęściej wykorzystuje się takie narzędzia jak: przerwanie kadencji jedno- lub wieloosobowego organu, przeniesienie ze szczebla lokalnego na szczebel centralny powołań na stanowiska, likwidacja wieloosobowego organu, ustawowe rozwiązanie umów o pracę.
Autor zauważa, że główna część nowelizowanej lub wymienianej ustawy zawiera przepisy reorganizujące daną jednostkę. Sama zmiana polega najczęściej na centralizacji i uproszczeniu sposobu obsadzania stanowisk. Jako przykład podał likwidację postępowań konkursowych, powoływanie kuratorów oświaty przez ministra a nie przez wojewodę. Inny przykład zmian organizacyjnych to łączenie instytucji oraz likwidacja ich wybranych organów – wskazał tu likwidację Rady Służby Cywilnej w celu powołania Rady Służby Publicznej albo zniesienie Krajowej Rady Prokuratury w celu powołania Krajowej Rady Prokuratorów.
Przepisy przejściowe takiej ustawy najczęściej zawierają przepisy o wygaszeniu kadencji danego organu, o odwołaniu ze stanowiska w związku ze zmianą sposobu jego obsadzania, czy rozwiązaniu stosunków pracy z wszystkimi lub wytypowanymi grupami pracowników. W niektórych przypadkach zwolnienia zostały połączone z procedurami weryfikacji kadr. Analizowane ustawy wyróżnia też bardzo krótki czas ich rozpatrywania.
Do dokładnej analizy wytypowano 45 projektów ustaw, a następnie te z nich, które zostały uchwalone w okresie objętym badaniem. Do końca 2017 r. uchwalono 40 spośród analizowanych projektów. Raport zawiera szczegółowe dane dotyczące skutków personalnych tylko 37 ustaw, które weszły w życie, bo 3 pozostałe zostały zawetowane.
Raport wraz z tabelami obrazującymi opisywane zjawiska dostępny jest TUTAJ