Koalicja Obywatele w Samorządzie chce więcej władzy dla samorządu

Samorządy z obowiązkowymi konsultacjami społecznymi przy uchwalaniu budżetu, ze wzmocnioną pozycją wybieranych władz oraz obowiązkiem publikowania informacji dot. majątku - m.in. takie postulaty zaprezentowała na poniedziałkowej konferencji koalicja Obywatele w Samorządzie.

Koalicja Obywatele w Samorządzie to 12 organizacji działających na rzecz - jak sami mówią - "poprawy jakości demokracji lokalnej". Wśród członków znajdują się: Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich OPUS, Stowarzyszenie Bona Fides, Fundacja im. Stefana Batorego, Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, Fundacja Res Publica, Fundacja Szkoła Liderów, Fundacja Wspomagania Wsi, Instytut Spraw Obywatelskich, Instytut Spraw Publicznych, Pracowania Zrównoważonego Rozwoju, Sieć Obywatelska Watchdog Polska oraz Stowarzyszenie Wiedzy Obywatelskiej na Rzecz Demokracji oraz Integracji Europejskiej.

Podczas poniedziałkowej konferencji Joanna Załuska z Fundacji Batorego mówiła, że koalicja Obywatele w Samorządzie powstała na początku roku, żeby w dyskusjach o potrzebie zmian w samorządach, "nie zabrakło głosu i doświadczenia środowisk obywatelskich".

"Przygotowaliśmy listę 14 postulatów, zostały one poparte przez 200 organizacji, grup z całej Polski" - mówiła Załuska. Dodała, że postulaty zostały przekazane do sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego, Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji oraz do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu. "Spotkały się z życzliwym zainteresowaniem oraz deklaracjami poparcia" - mówiła Załuska, choć - jak dodała - nie zapadły żadne wiążące decyzje. Zapewniła, że mimo to koalicja Obywatele w Samorządzie planuje działać dalej. "Samorząd jest rzeczą zbyt ważną i poważną, aby został pozostawiony na uboczu ogólnopolskiej polityki" - mówiła.

Polecamy: Konferencja Edukacja w Samorządach>>>

"Samorządy są kręgosłupem rozwoju Polski" - podkreślił z kolei Piotr Szczepański z Fundacji Wspomagania Wsi.

Jednym z postulatów koalicji jest zwiększenie roli obywateli w samorządowym procesie decyzyjnym. Byłoby to możliwe np. dzięki przyjęciu przez gminy regulaminów konsultacji społecznych, zawierających informacje o trybie prowadzenia konsultacji, harmonogramie oraz sposobie wykorzystania ich wyników. Poza tym - według koalicji - należy wprowadzić obowiązkowe konsultacje społeczne przy uchwalaniu budżetu gminy oraz ustawowy zapis umożliwiający wdrażanie i funkcjonowanie budżetu obywatelskiego.

Należy także - zdaniem koalicji - w gminach miejskich zainicjować rozwiązania analogiczne do funduszu sołeckiego. Fundusz sołecki to specjalny fundusz, który może wyodrębnić rada gminy w budżecie i przeznaczyć na projekty, inwestycje zgłoszone przez mieszkańców sołectw; wysokość funduszu wylicza się zgodnie z algorytmem określonym w ustawie.

Wśród postulatów Obywateli w Samorządzie jest też obowiązek publikowania informacji dotyczących majątku, działalności jednostek organizacyjnych oraz spółek komunalnych np. gmin.

Zdaniem koalicji łatwiejsze powinno być przeprowadzanie referendów tematycznych - aby tak było, konieczne jest obniżenie wymaganej liczby podpisów oraz wprowadzenie zasady, że przeprowadzanie referendów w jednostkach pomocniczych reguluje statut gminy.

Poza tym istotne jest - według Obywateli w Samorządzie - wzmocnienie pozycji rady, komisji rady i radnych. Koalicja chce wprowadzenia instytucji głosowania imiennego radnych oraz zobowiązania wójta do składania ustnych wyjaśnień oraz pisemnego sprawozdania ws. wykonania poszczególnych uchwał rady gminy - na wniosek komisji rady gminy.

Koalicja postuluje również wprowadzenie - na wniosek co najmniej 1/3 składu rady gminy - instytucji wysłuchania kandydatów na kierownicze stanowiska. Reguła ta ma dotyczyć tylko kandydatów, których wybór nie został przeprowadzony w trybie konkursowym.

Wśród zaprezentowanych postulatów znalazły się także: przyznanie grupie minimum 3 radnych prawa inicjatywy uchwałodawczej, ułatwienie dostępu radnych do informacji publicznej oraz wyodrębnienie biura obsługi rady ze struktury urzędu gminy.

W swojej deklaracji programowej koalicja Obywatele w Samorządzie opowiada się m.in. za prawem każdego do bycia reprezentowanym politycznie we władzach gminy i do wyrażenia opinii na tematy ważne dla funkcjonowania i rozwoju swojej miejscowości. Jej zdaniem "przegrana w wyborach nie przekreśla tego prawa" i nie może oznaczać utraty prawa do wypowiedzi i do bycia wysłuchanym. Jednak - jak podkreślają - w Polsce utarła się praktyka, że "zwycięzca +bierze wszystko+". Członkowie koalicji uważają także, że na poziomie gminy niezbędne jest budowanie równowagi pomiędzy władzą wykonawczą i uchwałodawczą. "Obowiązujące od 2002 r. bezpośrednie wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów doprowadziły do nadmiernego wzmocnienia ich pozycji" - podkreślają.

Ponadto koalicja Obywatele w Samorządzie zaznacza, że "nadszedł czas na szersze włączenie mieszkańców w decydowanie o losach gmin, a tym samym na +uspołecznianie+ władzy". Jej zdaniem "powinniśmy uwierzyć w rozsądek i odpowiedzialność mieszkańców". Koalicja zwraca także uwagę na potrzebę wykorzystania potencjału mieszkańców. O rozwoju gmin nie decydują - w ich opinii - wyłącznie fundusze i umiejętności menadżerskie, ale także "zaangażowanie, współpraca, wiedza i pomysły członków lokalnej społeczności". (PAP)