Kandydatem może być osoba, która stale zamieszkuje na obszarze województwa, w którym jest zgłaszana do komisji, i jest ujęta w Centralnym Rejestrze Wyborców w stałym obwodzie głosowania w jednej z gmin na obszarze tego województwa. Musi być to osoba posiadająca prawo wybierania, tj. osoba, która:

  1. jest obywatelem polskim;
  2. najpóźniej w dniu zgłoszenia kończy 18 lat;
  3. nie jest pozbawiona praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu;
  4. nie jest pozbawiona praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu;
  5. nie jest ubezwłasnowolniona prawomocnym orzeczeniem sądu.

Kandydatem na członka komisji może być też obywatel UE niebędący obywatelem polskim oraz obywatel Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, który:

  1. najpóźniej w dniu zgłoszenia kończy 18 lat;
  2. nie jest pozbawiony prawa wybierania odpowiednio w państwie członkowskim UE, którego jest obywatelem lub w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. 

Przeczytaj także: Wyższe diety dla członków komisji wyborczych w wyborach samorządowych

Kto nie może kandydować na członka komisji

Członkiem komisji nie może być:

  1. kandydat w wyborach;
  2. pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego;
  3. pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego;
  4. komisarz wyborczy;
  5. urzędnik wyborczy;
  6. mąż zaufania;
  7. obserwator społeczny;
  8. osoba będąca w stosunku do kandydata w wyborach:
    • małżonkiem,
    • wstępnym,
    • zstępnym,
    • rodzeństwem,
    • małżonkiem zstępnego, wstępnego lub przysposobionego,
    • osobą pozostającą w stosunku przysposobieni jeżeli kandydat kandyduje w okręgu wyborczym, dla którego właściwa jest dana obwodowa komisja wyborcza lub kandyduje na wójta w gminie, w której powołana jest ta komisja;

Członkiem komisji nie może pełnomocnik, o którym mowa w art. 55 Kodeksu wyborczego, w komisji właściwej dla obwodu głosowania osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania w jej imieniu

 

Kto może zgłosić kandydatów na członków komisji

Prawo zgłaszania kandydatów na członków komisji ma pełnomocnik wyborczy  komitetu wyborczego partii politycznej, lub koalicyjnego komitetu wyborczego koalicji partii politycznych która w ostatnich wyborach do sejmiku województwa samodzielnie utworzyła komitet wyborczy, który uzyskał mandat lub mandaty w danym województwie lub w ostatnich wyborach do Sejmu samodzielnie utworzyła komitet wyborczy, który uzyskał mandat lub mandaty. Nie ma przy tym znaczenia, czy nazwa komitetu wyborczego jest taka sama, i czy nazwa partii politycznej uległa zmianie, pod warunkiem, że partia jest wpisana pod tym samym numerem do ewidencji partii politycznych. Kandydatów może zgłaszać też pełnomocnik wyborczy reprezentujący pozostałe komitety wyborcze utworzone w danych wyborach.

Może on zgłaszać kandydatów na członków komisji na całym obszarze działania komitetu wyborczego, tj.:

  1. na obszarze całego kraju - w przypadku komitetów wyborczych, które otrzymały uchwałę PKW o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego;
  2. na obszarze całego województwa - w przypadku komitetów wyborczych, które otrzymały postanowienie komisarza wyborczego o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego,
  3. jednej gminy wskazanej w postanowieniu komisarza wyborczego o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego, w przypadku komitetów wyborczych wyborców utworzonych w celu zgłaszania kandydatów tylko w jednej gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców.

Zgłoszenia dokonuje się na specjalnym druku, najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów, w godzinach pracy urzędu gminy, czyli w przypadku tych wyborów do 8 marca 2024 r. Za dzień dokonania zgłoszenia rozumie się dzień jego doręczenia do urzędu gminy, potwierdzony podpisem na zgłoszeniu przez osobę je przyjmującą.

Zgłoszenie kandydatów może dotyczyć więcej niż jednej obwodowej komisji wyborczej w danej gminie. Przy czym, do jednej komisji pełnomocnik wyborczy może zgłosić więcej niż jednego kandydata ze wskazaniem ich kolejności. Wtedy, w pierwszej kolejności rozpatrywane będzie zgłoszenie pierwszego kandydata do danej komisji wskazanego w zgłoszeniu, a gdy on nie spełnia kryteriów ustawowych, rozpatrywane będą kolejne kandydatury według liczby porządkowej.  Ta sama osoba może być zgłoszona tylko do jednej komisji.

W razie zgłoszenia tego samego kandydata:

  1. w więcej niż jednej gminie – rozpatrywane jest tylko zgłoszenie, które wpłynęło i zostało jako pierwsze wprowadzone do systemu teleinformatycznego
  2. do więcej niż jednej komisji w danej gminie – rozpatrywane jest tylko zgłoszenie kandydata do komisji o najniższym numerze spośród obwodów, do których kandydat został zgłoszony do danej komisji.

Przed upływem terminu zgłaszania kandydatów pełnomocnik wyborczy może pisemnie wycofać zgłoszonego kandydata na członka komisji, jednocześnie może zgłosić nowego kandydata.

 

Wyborca może zgłosić się samodzielnie

Także wyborcy mogą samodzielnie zgłaszać swoje kandydatury komisarzowi wyborczemu, który może powołać ich w skład komisji w przypadku jej uzupełniania spośród wyborców. Zgłoszenia przyjmują urzędnicy wyborczy, właściwi dla gminy, w której siedzibę ma dana komisja, za pośrednictwem urzędu gminy (urząd dokonuje sprawdzenia prawidłowości zgłoszenia kandydatów i za pośrednictwem urzędnika wyborczego informuje komisarza wyborczego o przyczynach nieuwzględnienia zgłoszenia kandydata).

Urząd gminy niezwłocznie po otrzymaniu zgłoszenia wprowadza dane zgłoszonych kandydatów do systemu Wsparcie Organów Wyborczych (WOW) i, w miarę wpływu zgłoszeń, sporządza, odrębnie dla każdego obwodu głosowania, wykaz zgłoszonych kandydatów na członków komisji. Wykaz zawiera nazwę komisji, numer obwodu i adres siedziby oraz dane prawidłowo zgłoszonych kandydatów na członków komisji. Po wprowadzeniu danych do wykazu, dokumenty zgłoszeniowe przekazuje się urzędnikowi wyborczemu.

 

Ile osób liczy komisja

Skład liczbowy komisji określa Kodeks wyborczy. W skład każdej obwodowej komisji wyborczej powołuje się:

  1. 7 osób w obwodach głosowania do 1000 mieszkańców;
  2. 9 osób w obwodach głosowania od 1001 do 2000 mieszkańców;
  3. 11 osób w obwodach głosowania od 2001 do 3000 mieszkańców;
  4. 13 osób w obwodach głosowania powyżej 3000 mieszkańców.

Komisarz wyborczy, jeżeli wymaga tego zachowanie sprawności przebiegu głosowania, może uzupełnić skład liczbowy obwodowych komisji wyborczych w gminie, w której można spodziewać się zwiększonej liczby wyborców w porównaniu do liczby wyborców ujętych w rejestrze wyborców, z tym że liczba członków komisji nie może przekroczyć dopuszczalnego składu komisji. Według zasady, że

  • w liczbie nie mniejszej niż 2/3 ustawowego składu liczbowego komisji, po jednym przedstawicielu zgłoszonym przez pełnomocników komitetów wyborczych,
  • po jednym przedstawicielu zgłoszonym przez pełnomocników wyborczych w liczbie stanowiącej różnicę między ustawowym składem liczbowym a liczbą członków powołanych w trybie ustawowym

Jeżeli liczba komitetów wyborczych jest mniejsza niż 2/3 ustawowego składu liczbowego, prawo wskazania dodatkowej osoby mają pełnomocnicy wyborczy komitetów wyborczych.

W obwodach odrębnych (np. szpitalach) ustawowy skład komisji wynosi:

  1. 5 osób w obwodach głosowania do 100 osób,
  2. 7 osób w obwodach głosowania od 101 do 300 osób,
  3. 9 osób w obwodach głosowania od 301 do 500 osób,
  4. 11 osób w obwodach głosowania powyżej 500 osób

Jeżeli liczba prawidłowo zgłoszonych kandydatów na członków komisji jest równa ustawowemu składowi liczbowemu, komisja powoływana jest w składzie odpowiadającym liczbie zgłoszonych kandydatów.  

Członek komisji może być wybrany w drodze losowania

Jeżeli liczba członków komisji powołanych na podstawie art. 182 par. 2 Kodeksu wyborczego miałaby być mniejsza lub większa niż ustawowy skład – pozostałych kandydatów na członków komisji wyłania się w drodze publicznego losowania spośród osób zgłoszonych przez wszystkich pełnomocników wyborczych. W celu uzupełnienia składu komisji pełnomocnicy wyborczy mogą zgłosić do losowania tyle osób, ile brakuje do ustawowego składu liczbowego komisji. Losowanie przeprowadza, w imieniu komisarza wyborczego, urzędnik wyborczy lub pracownik urzędu gminy. Przeczytaj także: Jak przebiega losowanie członków komisji

Składy komisji (nazwę komisji, numer, adres siedziby oraz imiona, nazwiska i miejsce zamieszkania/miejscowość osób powołanych w jej skład, a także wskazanie komitetu wyborczego, który zgłosił kandydata) niezwłocznie podaje się do publicznej wiadomości, przez wywieszenie w urzędzie gminy oraz umieszczenie w BIP urzędu gminy postanowienia właściwego komisarza wyborczego o powołaniu komisji.

Postanowienie to umieszcza się też na stronie internetowej delegatury Krajowego Biura Wyborczego.

W przypadku stwierdzenia, że osoba powołana w skład komisji nie spełnia warunków określonych w Kodeksie wyborczym, urząd gminy niezwłocznie zawiadamia o tym właściwego komisarza wyborczego.

Zmiany w składach komisji

Zmiany w składach komisji dokonywane są w przypadku:

  1. zrzeczenia się członkostwa w komisji;
  2. podpisania zgody na kandydowanie w wyborach bądź objęcia funkcji pełnomocnika wyborczego, pełnomocnika finansowego, komisarza wyborczego, urzędnika wyborczego lub męża zaufania albo obserwatora społecznego;
  3. wyrażenia zgody na kandydowanie w wyborach przez osobę będącą w stosunku do członka komisji małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, małżonkiem wstępnego, zstępnego lub przysposobionego albo pozostającą z nim w stosunku przysposobienia – jeżeli osoba ta kandyduje w okręgu wyborczym, dla którego właściwa jest dana komisja lub kandyduje na wójta w gminie, w której powołana jest ta komisja;
  4. utraty prawa wybierania;
  5. niezamieszkiwania stale na obszarze województwa, w którym została powołana komisja;
  6. nieuczestniczenia w pracach komisji bez usprawiedliwienia lub podejmowania działań sprzecznych z prawem;
  7. niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków przez członka komisji;
  8. śmierci członka komisji.

Osoba wchodząca w skład komisji powinna powiadomić niezwłocznie przewodniczącego komisji o wystąpieniu pierwszych 5 przyczyn, a przewodniczący komisji jest obowiązany o tym, za pośrednictwem urzędnika wyborczego, powiadomić niezwłocznie komisarza wyborczego który powołał daną komisję.

Jeżeli liczba członków komisji jest mniejsza niż ustawowy skład liczbowy komisji, komisarz wyborczy może uzupełnić jej skład, a jeżeli jest mniejsza niż 5 członków  – uzupełnia jej skład.

Zmian i uzupełnień składu komisji dokonuje się w trybie określonym dla powoływania w skład komisji.

Nowość
Nowość
Wybory powszechne organów jednostek samorządu terytorialnego oraz referendum lokalne ebook

Joanna Kielin-Maziarz, Ewa Olejniczak-Szałowska, Krzysztof Skotnicki

Sprawdź  

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.