Rada Ministrów przyjęła 28 stycznia 2014 r. projekt ustawy o funduszu sołeckim. Jak poinformowano po posiedzeniu rządu, aktualnie fundusz sołecki jest wyodrębniony w 55 proc. gmin.
Aby uzyskać założony wynik projekt przewiduje zwiększenie wysokości zwrotu z budżetu państwa wydatków wykonywanych w ramach funduszu sołeckiego o 10 proc., do poziomu 20, 30 i 40 proc. (obecnie wydatki wykonane w ramach funduszu podlegają zwrotowi w 10, 20 i 30 proc.).
Wysokość zwrotu uzależniona jest od zamożności danej gminy, najwyższy zwrot dostają gminy najuboższe a najmniejszy te najbogatsze. W 2013 roku zwrot z budżetu państwa wyniósł 58 000 tys. zł, a w 2015 r. planowany jest w wysokości 98 000 tys. zł (wzrost o 30 000 tys. zł).
Projekt ma także na celu doprecyzowanie obowiązujących uregulowań i usunięcie barier dla rozwoju funduszy sołeckich. Zaproponowano w nim m.in.:
- aby uchwała podejmowana przez radę gminy o utworzeniu funduszu sołeckiego miała charakter permanentny, tj. obowiązujący do czasu zmiany decyzji. Rozwiązanie to zwiększy trwałość i stabilizację funduszy sołeckich umożliwiając społecznościom planowanie przedsięwzięć w dłuższym okresie;
- umożliwienie realizacji wspólnych przedsięwzięć przez sołectwa z terenu danej gminy. Każde z sołectw będzie uchwalało oddzielnie wniosek dotyczący wspólnego przedsięwzięcia. Umożliwi to kumulowanie środków funduszu na realizację większych przedsięwzięć;
- wprowadzenie rozwiązania umożliwiającego zmianę przedsięwzięcia realizowanego w ramach funduszu oraz jego zakresu w ramach przyznanego limitu środków. Poprawi to elastyczność i pozwoli na wydatkowanie zaoszczędzonych środków lub reagowanie na nieprzewidziane zdarzenia.
* * *
Fundusz sołecki jest formą budżetu partycypacyjnego, który jest wykorzystywany głównie na terenach wiejskich. Obliczane na podstawie ustawy środki są przekazywane do dyspozycji poszczególnym sołectwom. Wydatki wykonane w ramach funduszu są w części refundowane przez budżet państwa. Decyzja o tym czy utworzyć fundusz sołecki pozostaje w gestii rad gmin.