Finansowanie akcji ratowniczych OSP poza gminą

Gmina Śmigiel, położona przy węźle drogi ekspresowej S5, regularnie zmaga się ze skutkami wypadków drogowych. Do ich usuwania Państwowa Staż Pożarna dysponuje także jednostki OSP z terenu gminy.

- Realizują zadania poza terenem naszej gminy, czyli na drodze ekspresowej S5. Strażakom trzeba wypłacić ekwiwalent, a wyjazdy generują koszty związane z zużyciem sprzętu, wozów, przecinaków, etc., które mogłyby być wykorzystywane na terenie zdarzeń naszej gminy. Tych wyjazdów dookoła naszej gminy jest znacząca część, bo droga S5 generuje różnego rodzaju zdarzenia. Do tego mamy inne zdarzenia losowe – podkreśla Marcin Jurga, zastępca burmistrza Śmigla (woj. wielkopolskie).

W 2024 roku jednostki OSP z gminy Śmigiel podjęły 329 interwencji, z czego: 286 działań (87 proc.) na terenie gminy, a 43 (13 proc.) poza jej obszarem. Łączna kwota wypłaconych ekwiwalentów dla strażaków wyniosła 57 845 złotych.

- Ekwiwalenty to tylko część kosztów ponoszonych przez gminę – zaznacza Marcin Jurga i dodaje, że każda akcja wiąże się z:

zużyciem paliwa i eksploatacją pojazdów (średnio 300–600 zł na jedną większą interwencję),
zużyciem sprzętu ochrony osobistej (komplet dla jednego strażaka to 6–8 tys. zł, a ubrania, rękawice czy buty wymagają wymiany po ciężkich akcjach),
zużyciem armatury wodnej (węże, prądownice – komplet to kilka tysięcy zł),
przyspieszonym serwisem pomp, pilarek, agregatów prądotwórczych.

Nie tylko wypadki, ale i zdarzenia losowe

Podobny problem dostrzegają władze gminy Stare Miasto koło Konina. Choć zdarzeń drogowych jest tam mniej, to interwencje OSP poza gminą również generują koszty. Janusz Frysiak, zastępca wójta, przypomina, że 2 lata temu, wszystkie 12 jednostek z terenu gminy zostały zadysponowane do usuwania skutków wichury, która przeszła nad regionem. Pracowały kilkanaście godzin, a te działające w Krajowym Systemie Ratowniczo - Gaśniczym nawet kilkadziesiąt.

- OSP powinna pomagać w takich sytuacjach, ale zgodnie z prawem kosztami obarczana jest gmina, na której jednostki mają swoją siedzibę, a nie gmina na której terenie doszło do tych zjawisk. To nie do końca uczciwe z naszego punktu widzenia. Angażujemy swoich ludzi, środki, sprzęt, który się zużywa. Często są to kosztowne materiały. I ostatecznie finansujemy działalności OSP nie na rzecz naszych mieszkańców, lecz sąsiednich gmin. Zgodnie z przepisami gmina nie powinna w taki sposób wydatkować środków, a wydawać je tylko na potrzeby realizacji własnych zadań statutowych – wskazuje Janusz Frysiak.

Wskazuje, że duże akcje ratownicze mogą kosztować czasami dziesiątki tysięcy złotych. I choć, na szczęście, nie ma ich wiele, to co do zasady, warto pochylić się nad tematem ich finansowania.

- Uzupełnienie jednego zbiornika na pianę to często kilkanaście tysięcy złotych. Jeśli wyjadą 2 - 3 jednostki, wrócą z pustymi zbiornikami, być może z zużytymi wężami i innymi elementami sprzętu, to gmina musi ponieść koszty przygotowania pojazdu do kolejnej interwencji – wylicza Janusz Frysiak.

Gmina Nowe Miasto wypłaca strażakom ekwiwalent – 25 zł za godzinę udziału w akcji. W gminie obowiązuje jednak niepisana zasada, że wszyscy strażacy zrzekają się ekwiwalentu na rzecz swojej jednostki.

- Jeżeli wyjeżdża wóz bojowy, to za każdą godzinę jest to 150 zł. Gdy wyjeżdża 12 wozów, to mamy już 1800 zł. Jeżeli strażacy pracują w czasie np. nawałnicy 12 godzin, to koszty ekwiwalentów 1800 zł razy 12 to 21600 zł. To trafia do jednostek, ale jest wypłacane z budżetu gminy – podkreśla Frysiak. I wymienia dalej: koszty paliwa, różne koszty poboczne, np. piana od kilku do kilkunastu tys. zł za napełnienie zbiornika. Koszty rosną, jeśli straż musi uzupełnić sorbenty, bardzo drogie środki pochłaniające paliwa

- Jak się to wszystko zsumuje, to koszt jest bardzo wysoki. Trzeba pomagać innym, sąsiadom, ale warto nad problemem finansowania takich akcji się pochylić – uważa zastępca wójta Nowego Miasta.

Samorządowcy zaapelowali o zmiany w prawie

Temat w ubiegłym roku podnosił już w interpelacji poselskiej Bartosz Romowicz, wcześniej burmistrz Ustrzyk Dolnych. Zapytał ministra infrastruktury, czy rozważał możliwość zmiany przepisów w taki sposób, aby to zarządca drogi był zobowiązany do pokrycia kosztów działań ratowniczych na drodze będącej w jego zarządzie, np. kosztów zużycia materiałów typu sorbenty czy paliwa. Przeczytaj więcej: Strażacy nadal będą finansować usuwanie zanieszczyszczeń z jezdni po kolizji. Ministerstwo Infrastruktury odpowiedziało, że nie widzi takiej możliwości.
Teraz problem nagłaśnia Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski. Zaapelowało do Wiesława Leśniakiewicza, wiceministra spraw wewnętrznych i administracji o podjęcie działań legislacyjnych, które uregulują kwestie finansowania działań OSP podejmowanych poza macierzystą gminą. Stowarzyszenie zwraca uwagę, że problem ma charakter ogólnopolski. Jacek Gursz, przewodniczący SGiPW wskazuje, ustawa o ochotniczych strażach pożarnych z 17 grudnia 2021 r. wprowadziła szereg nowych przepisów dotyczących funkcjonowania i finansowania działań jednostek OSP, nakładając dodatkowe obowiązki na samorządy gminne.

- W praktyce strażacy ochotnicy bardzo często podejmują interwencje poza granicami swoich macierzystych gmin. Przykładem są gminy leżące przy drogach krajowych i ekspresowych, gdzie OSP z terenu danej gminy zobowiązane są do działań ratowniczych na odcinkach dróg wykraczających poza obszar odpowiedzialności samorządu. Z tym związane są znaczne koszty – obejmujące zarówno zużycie sprzętu, jak i materiały eksploatacyjne czy środki wykorzystywane do usuwania skutków zdarzeń. Wydatki te, ponoszone przez budżety gmin, stają się poważnym obciążeniem, które w praktyce nie jest rekompensowane – uzasadnia Jacek Gursz.

Oczekiwane przez samorządy zmiany miały dotyczyć uregulowania kwestii finansowania działań OSP podejmowanych poza macierzystą gminą oraz stworzenia mechanizmu rekompensat dla gmin ponoszących wydatki związane z udziałem OSP w działaniach poza swoim terenem.

MSWiA nie odniosło się jeszcze do wystąpienia stowarzyszenia.

Nowość