Do udziału w postępowaniu na prawach strony mogą być dopuszczone jedynie organizacje ekologiczne

Czy organ ma dowolność w dopuszczaniu do udziału stron w postępowaniu w sprawie wydania decyzji środowiskowej?

Wnioskodawca złożył wniosek o wydanie decyzji środowiskowej, załączając mapę ewidencyjną z zaznaczonym obszarem oddziaływania przedsięwzięcia. Organ pismem powiadomił wnioskodawcę o dopuszczeniu na prawach strony 5 osób z poza obszaru oddziaływania przedsięwzięcia.

Czy dopuszczenie na prawach strony odbywa się w formie pisma - czy też powinno być to w formie postanowienia, na które służy wnioskodawcy (inwestorowi) zażalenie? 
Czy organ ma dowolność w dopuszczaniu stron, czy powinien za każdym razem wskazać na interes prawny bądź obowiązek tej osoby?
Czy istnieje jakaś forma wniesienia sprzeciwu wobec rozszerzania listy stron?

Odpowiedź:

Do udziału w postępowaniu na prawach strony mogą być dopuszczone jedynie organizacje ekologiczne/społeczne, nie zaś inne podmioty, w tym osoby fizyczne lub prawne.

Dopuszczenie organizacji ekologicznej do udziału na prawach strony w postępowaniu w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie wymaga wydania postanowienia. Wystarczy powołanie się tej organizacji na swoje cele statutowe; organ nie ma obowiązku badania istnienia interesu prawnego (obowiązku) organizacji zgłaszającej chęć udziału w postępowaniu. Wskazane powyżej zasady dotyczą postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w ramach którego jest przeprowadzana ocena oddziaływania na środowisko (jest wymagany raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko).

W przypadku pozostałych postępowań, dopuszczenie do udziału w postępowaniu odbywa się na zasadach ogólnych: do udziału w postępowaniu mogą być dopuszczone organizacje społeczne spełniające określone prawem warunki; dopuszczenie następuje w formie postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie.

W żadnym z obu ww. przypadków wnioskodawcy (inwestorowi) nie przysługuje uprawnienie do sprzeciwu wobec dopuszczenia do udziału organizacji społecznej/ekologicznej. W szczególności nie przysługuje prawo do wniesienia zażalenia na postanowienie w sprawie dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej. 

Uzasadnienie:

Dopuszczenie do udziału w postępowaniu administracyjnym na prawach strony reguluje art. 31 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.) - dalej k.p.a. Zgodnie z art. 31 ust. 1 k.p.a. organizacja społeczna może występować z żądaniem dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu w sprawie dotyczącej innej osoby, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji oraz jeżeli przemawia za tym interes społeczny. Dopuszczenie do udziału w postępowaniu na prawach strony następuje w formie postanowienia. Na postanowienie to przysługuje organizacji społecznej zażalenie tylko w przypadku odmowy dopuszczenia do udziału w postępowaniu. Na postanowienie o dopuszczeniu do udziału w postępowaniu zażalenie nie przysługuje. Zażalenie na postanowienie w sprawie dopuszczenia do postępowania na prawach strony (zarówno "pozytywne", jak i "negatywne") nie przysługuje stronom postępowania, w tym wnioskodawcy.

Szczegółowe regulacje dotyczące dopuszczenia do udziału w postępowaniu na prawach strony organizacji społecznych zawierają przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.) - dalej u.o.o.ś. Przepisy te dotyczą dopuszczenia organizacji ekologicznych (a więc tych, których statutowym celem jest ochrona środowiska) do udziału w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa. Zgodnie z art. 79 ust. 1 u.o.o.ś., w przypadku postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, postępowanie z udziałem społeczeństwa przeprowadza się jedynie w ramach oceny oddziaływania na środowisko.

Przepis art. 44 u.o.o.ś. ma zastosowanie do postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jedynie w przypadku, gdy dla danego przedsięwzięcia jest wymagana ocena oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 44 ust. 1 u.o.o.ś., zgłaszając chęć udziału w postępowaniu na prawach strony, organizacje ekologiczne muszą powołać się jedynie na swoje cele statutowe.

Dopuszczenie organizacji ekologicznej do udziału w postępowaniu nie wymaga wydania postanowienia. Organ prowadzący postępowanie wydaje postanowienie jedynie w przypadku odmowy dopuszczenia organizacji do udziału w sprawie (por.: wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 27 maja 2010 r., II SA/Wr 89/10). Zgodnie z art. 44 ust. 4 u.o.o.ś., zażalenie przysługuje tylko organizacji ekologicznej i tylko na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału na prawach strony w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa.

Od dopuszczenia organizacji społecznych/ekologicznych do udziału w postępowaniu administracyjnym na prawach strony należy odróżnić rozszerzenie wykazu stron postępowania, które może nastąpić w trakcie postępowania w przypadku, gdy wystąpią przesłanki nadania danemu podmiotowi statusu strony postępowania, określonego w art. 28 k.p.a. W takim przypadku rozszerzenie wykazu stron postępowania w danej sprawie nie wymaga postanowienia; nie można się też takiemu rozszerzeniu sprzeciwić.