W decyzji z marca 2018 r. minister kultury i dziedzictwa narodowego skreślił zespół pałacowo-parkowy w B. z rejestru zabytków. Dlatego, że dawny dwór z XIX wieku przekształcono w szpital.

Czytaj też: Rejestr zabytków a ewidencja zabytków – zakres obowiązków i uprawnień właścicielskich >>>

Nieodwracalne zmiany

Minister uznał, iż zabytek ten uległ zniszczeniu w stopniu powodującym utratę jego wartości, posiadanych w momencie wpisu do rejestru. Jak stwierdzono, "budynek został niemal w całości rozebrany i wzniesiony na nowo, z zachowaniem jedynie historycznej ściany szczytowej północnej oraz fragmentów południowej ściany szczytowej. Pomimo powtórzenia zasadniczej formy architektonicznej dworu, bezpowrotna utrata znaczącej większości pierwotnej substancji budowlanej, przesądza o nieodwracalnej utracie przez ten obiekt waloru autentyczności. Obecny obiekt, chociaż nawiązuje do historycznego budynku dworu i wpisuje się harmonijnie w pozostałości układu przestrzennego zespołu dworko-parkowego, posiada jednak nową substancję i konstrukcję

Pismem z 16 kwietnia 2018 r., Joanna i Antoni P. zwrócili się o ponowne rozpatrzenie tej sprawy. W toku ponownego rozpatrywania sprawy minister stwierdził, że rozstrzygnięcie jest merytorycznie słuszne, a sama decyzja nie narusza prawa.

Czytaj też: VII SA/Wa 2417/21, Brak działań właściciela zabytku w celu należytej ochrony zabytku - Wyrok >

 

Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna. Tom I i II ebook

Jan Pruszyński

Sprawdź  

WSA uchyla decyzję ministra

Wobec tego państwo P. zaskarżyli decyzję ministra do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który 14 marca 2019 r. tę skargę uwzględnił. Uchylił decyzję ministra, gdyż zdaniem sądu zabytek mimo generalnego remontu i zniszczeń - nie stracił swego historycznego charakteru.

 

 

Zdaniem sądu I instancji w sprawie tej Minister dokonał nie tylko błędnej wykładni art. 13 ust. 1 u.o.z., ale również niewyczerpująco i dowolnie, a nie swobodnie ocenił dowody w postaci opinii Narodowego Instytutu Dziedzictwa, co w efekcie doprowadziło do wydania błędnej decyzji.

Według ustawy o ochronie zabytków  skreślić można zabytek wpisany do rejestru, który uległ zniszczeniu w stopniu powodującym utratę jego wartości historycznej, artystycznej lub naukowej albo którego wartość będąca podstawą wydania decyzji o wpisie do rejestru nie została potwierdzona w nowych ustaleniach naukowych.

Czytaj też: II OSK 1872/21, Brak znaczenia waloru użytkowego obiektu dla oceny wystąpienia przesłanek wymienionych w art. 13 ust. 1 ustawy - Wyrok NSA >>>

W tej sytuacji minister zaskarżył wyrok skargą kasacyjną, w której zarzucił WSA m.in:

  • błędne przyjęcie, że nie zachodzą przesłanki wykreślenia z rejestru, zgodne z art. 13 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków
  • błędne ustalenie, że materiał dowodowy był niedokładny i oceniony dowolnie
  • przyjęcie, że opinia Narodowego Instytutu Dziedzictwa była wiążąca

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 14 czerwca br. uchylił wyrok sądu I instancji i przyznał racje ministrowi.

Precedensowe orzeczenie

Według NSA pozostawienie w rejestrze zabytków obiektu odbudowanego,  zrekonstruowanego, pozbawionego w większości charakteru historycznego będzie miało wpływ na ukształtowanie ochrony konserwatorskiej, co jest najistotniejsze w tej sprawie - powiedział sędzia sprawozdawca Mirosław Gdesz. To orzeczenie jest precedensowe - dodał.

Czytaj też: Uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków - komentarz praktyczny >>>

Zaakceptowanie wykładni art. 13 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków, jakie przyjął sąd I instancji byłoby niebezpieczne z perspektywy art. 5 ustawy. W tej sprawie kluczowe znaczenie ma autentyzm.

Opinia Narodowego Instytutu Dziedzictwa nie jest decyzją - podkreślił NSA. - Minister ocenia i wyciąga wnioski z materiału dowodowego, który wykazał brak autentyzmu - dodał.

Sąd II instancji zgodził się z ministrem, ze obecny obiekt, chociaż nawiązuje do historycznego budynku dworu i wpisuje się harmonijnie w pozostałości układu przestrzennego zespołu dworko-parkowego, posiada jednak nową substancję i konstrukcję

Sygnatura akt II OSK 1848/19, wyrok z 14 czerwca 2022 r.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.