Alain A. wjechał do strefy Schengen 10 stycznia 2018 r. przez lotnicze przejście graniczne Paryż-Roissy we Francji. A dwa tygodnie później cudzoziemiec przybył na terytorium Polski.

Chciał się uczyć polskiego, nie zwiedzać

Komendant Placówki Straży Granicznej wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie zobowiązania do powrotu cudzoziemca, który legitymował się paszportem wydanym przez władze Egiptu ważnym do 19 sierpnia 2023 r., oraz wizą Schengen, wydaną przez władze Francji. Wiza ta była ważna do 19 lutego 2018 r. i  uprawniała do wielokrotnego wjazdu i 30 dni pobytu. Wiza została wydana w celu turystycznym - wizyta u rodziny lub przyjaciół.

Czytaj:  Od soboty cudzoziemcy mogą wnioskować o PESEL do celów podatkowych>>

Szef Urzędu d.s. Cudzoziemców zobowiązał Alaina A. do powrotu w terminie 15 dni od dnia doręczenia decyzji. Zakazał także ponownego wjazdu na terytorium Polski i innych państw obszaru Schengen.

Uzasadniając rozstrzygnięcie wskazał, że z przesłuchania cudzoziemca wynika, że faktycznym powodem jego przyjazdu do Polski był zamiar podjęcia nauki języka polskiego, a nie względy turystyczne.

W tym kierunku podjął konkretne kroki i dokonał opłaty za naukę w szkole w Krakowie, przebywając w Polsce na podstawie wizy wydawanej w celu turystycznym. Realizacja faktycznego celu pobytu w Polsce wymagałaby natomiast wystąpienia do władz Polski w Egipcie o wizę uprawniającą do pobierania nauki. Materiał dowodowy i stan faktyczny sprawy uzasadniają twierdzenie, że w sprawie zachodziła przesłanka z art. 302 ust. 1 pkt 15 ustawy o cudzoziemcach. To znaczy - jeśli cel i warunki pobytu cudzoziemca na terytorium Polski są niezgodne z deklarowanymi, to można nakazać powrót takiej osoby do kraju.

WSA: Nielegalny pobyt

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając skargę uznał, że wbrew twierdzeniom skarżącego stan sprawy został uwzględniony prawidłowo. Wzięto pod uwagę wszystkie okoliczności występujące w sprawie, co następnie znalazło odzwierciedlenie w zaskarżonej decyzji. Sąd uznał, że wniosek o pobyt czasowy na terytorium Polski nadany w placówce pocztowej 19 lutego 2018 roku przez cudzoziemca nastąpił w trakcie jego nielegalnego pobytu. W ocenie sądu organy prawidłowo uznały, że w sprawie nie występuje żadna z przesłanek uzasadniającą udzielenie cudzoziemcowi zgody na pobyt ze względów humanitarnych czy pobyt tolerowany.

Skarga kasacyjna cudzoziemca

W skardze kasacyjnej skarżący stwierdził, że na terenie Polski: nie świadczył pracy, nie trudnił się działalnością zarobkową, nie wykładał na uczelni, nie studiował, nie popełnił przestępstwa, nie stanowił zagrożenia dla zdrowia publicznego, nie został skazany prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności podlegającej wykonaniu, ani nie uczył się w ramach kursu języka polskiego.

Samo zapisanie się na kurs językowy nie jest tożsame z nauką, którą skarżący chciał rozpocząć po złożeniu wniosku o pobyt czasowy, i jako takie nie jest warunkiem niezgodnym z deklarowanym celem turystycznym.

NSA oddala skargę

Sąd II instancji podkreślił, że skarżący mógł skutecznie złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, jeżeli jego pobyt był legalny (art. 105 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach). Uznanie słuszności tego zarzutu nie wpływa jednak na rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji, bowiem zgodnie z art. 302 ustawy o cudzoziemcach, zajście nawet jednej przesłanki stanowi podstawę do zobowiązania do powrotu.

W marcu 2020 r. skarżący zawarł związek małżeński z obywatelką Polski. Istotne jest, że ujawnienie się tej okoliczności w trakcie trwania postępowania administracyjnego spowodowałoby konieczność umorzenia tego postępowania. W takich sytuacjach nie wszczyna się postępowania w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu, a wszczęte postępowanie w tej sprawie umarza się, jeżeli cudzoziemiec jest małżonkiem obywatela polskiego i nie sprzeciwiają się temu względy obronności lub bezpieczeństwa państwa.

Uwzględnienie tej okoliczności na etapie postępowania stałoby jednak w sprzeczności z omówioną zasadą dwuinstancyjności postępowania administracyjnego oraz zasadą orzekania przez sąd administracyjny na podstawie stanu faktycznego i prawnego istniejącego na dzień wydania kontrolowanej decyzji - uzasadniał NSA.

Zawarcie przez cudzoziemca związku małżeńskiego z obywatelem polskim może stanowić, podstawę do wszczęcia odrębnego postępowania administracyjnego w sprawie udzielenia zgody na pobyt ze względów humanitarnych.

II OSK 1644/20 - Wyrok NSA wyrok z 17 maja 2021 r.