Przepisy zaproponowane przez Komisję Europejską w 2018 r. są częścią tzw. nowego ładu dla konsumentów. Był on odpowiedzią na skandale związane z naruszeniami praw konsumentów przez wielkie korporacje.
Przewidują one, że wszystkie państwa członkowskie muszą wprowadzić przynajmniej jeden mechanizm, dzięki któremu upoważnione podmioty będą mogły wszczynać postępowania sądowe. Ich celem będzie mogło być uzyskanie nakazu sądowego, dotyczącego np. zaprzestania albo zakazania szkodliwych praktyk lub zaspokojenia roszczeń (odszkodowanie).
Organizacje konsumenckie w imieniu pokrzywdzonych
Zgodnie z przyjętą regulacją, europejski model powództw zbiorowych ma być inny niż ten znany ze Stanów Zjednoczonych. Upoważnionymi podmiotami, które będą mogły wystąpić na drogę sądową, mają być np. organizacje konsumenckie. Kancelarie prawne nie będą mogły tego robić. Aby sprawa mogła mieć międzynarodowy wymiar, konieczne będzie spełnienie odpowiednich kryteriów. Organizacje będą musiały dowieść swojej ugruntowanej pozycji oraz udokumentować działalność publiczną. Konieczne będzie też wykazanie, że organizacja jest niekomercyjna. W przypadku krajowych spraw sądowych podmioty te będą musiały spełnić kryteria określone w prawie danego państwa.
Czytaj w LEX: „Pozwy zbiorowe” jako odpowiedź na czasy „niedyspozycji” wymiaru sprawiedliwości w czasach epidemii koronawirusa >
Dobra ochrona i zabezpieczenia przed nadużyciami
Parlament Europejski podkreślił, że nowy mechanizm zapewni prawidłową ochronę konsumentów przed szkodami zbiorowymi, a przy tym zawiera zabezpieczenia, które pozwolą unikać nadużywania drogi sądowej. Ma to być zapewnione m.in poprzez zastosowanie zasady "przegrywający płaci". Zgodnie z nią strona przegrywająca sprawę sądową pokrywa koszty sądowe poniesione przez stronę wygrywającą. - W nowej dyrektywie udało nam się znaleźć równowagę między lepszą ochroną konsumentów a zapewnieniem przedsiębiorstwom potrzebnej im pewności prawnej - podkreślił sprawozdawca tego projektu, francuski europoseł Europejskiej Partii Ludowej (EPL) Geoffroy Didier.
Czytaj także: Tomasz Chróstny: Stworzymy system lepszej ochrony praw konsumentów>>
Dyrektywa wejdzie w życie 20. dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Państwa członkowskie będą miały 24 miesiące, by przenieść ją do prawa krajowego, a następnie 6 miesięcy na rozpoczęcie jej stosowania. Nowe przepisy będą miały zastosowanie do powództw przedstawicielskich wytoczonych w dniu rozpoczęcia ich stosowania lub po tym terminie.