Dziewczynka została adoptowana prawomocnie w 2013 r., pół roku po śmierci biologicznego ojca. Matka adopcyjna złożyła w imieniu dziewczynki oświadczenie o odrzuceniu spadku. 5 października 2017 r. sąd rejonowy oddalił jednak ten wniosek jako bezprzedmiotowy. Przyjął bowiem, że dziecko przysposobione już po śmierci rodzica naturalnego nie jest jego spadkobiercą i nie rozpoznał sprawy merytorycznie.
Orzeczenie nie zostało zaskarżone i uprawomocniło się. W marcu 2018 r. inny sąd, który prowadził postępowanie spadkowe po zmarłym, stwierdził, że spadek z dobrodziejstwem inwentarza nabyło - po połowie - dwoje jego dzieci, w tym adoptowana dziewczynka. Adam Bodnar decydując o wniesieniu skargi nadzwyczajnej podnosił, że kluczowe jest wyjaśnienie sprawy odrzucenia spadku. Wskazywał, że decyzji sądu nie można jednak wzruszyć inaczej jak właśnie tym narzędziem.
Sąd przez swój błąd naruszył Konstytucję
RPO uzasadniał, że sąd rozpatrujący odrzucenie spadku, pominął podstawową zasadę prawa spadkowego, że skutek dziedziczenia następuje z mocy prawa, a o porządku dziedziczenia decyduje stan prawny w dacie śmierci spadkodawcy. Nie uwzględnił, że śmierć biologicznego ojca nastąpiła jeszcze przed uprawomocnieniem się postanowienia o przysposobieniu, a nawet jeszcze przed wszczęciem postępowania adopcyjnego.
Czytaj: Dziecko przez błąd sądu dziedziczy długi - RPO kieruje do SN skargę nadzwyczajną>>
- Uchybienie prawu ma charakter oczywisty i bezsporny. Nie jest ono wynikiem odmiennej wykładni, konsekwencją wyboru jednej z możliwych do przyjęcia interpretacji, lecz ewidentnym błędem sądu - napisał Bodnar w skardze nadzwyczajnej.
Dodał, że ten błąd sądu ma poważne konsekwencje. Rodzice adopcyjni byli przekonani, że dziewczynka nie będzie wchodziła do kręgu spadkobierców i nie zaskarżyli orzeczenia, mimo negatywnego rozstrzygnięcia, bo argumentacja leżąca u podstaw decyzji wydawała się korzystna dla dziecka. - Postanowienie to naruszyło więc konstytucyjną zasadę zaufania do państwa, wywodzoną z art. 2 Konstytucji oraz prawa do sądowej ochrony własności i praw majątkowych, gwarantowanego przez art. 64 ust. 2 Konstytucji. Rodzice adopcyjni zaufali decyzji sądu, co doprowadziło do naruszenia ich zaufania do działań organów władzy państwowej i stanowionego przez nie prawa - dodał.
Zobacz: Zasady dziedziczenia obowiązujące od 18 października 2015 r. >
SN uwzględnia skargę RPO
Sąd Najwyższy orzekł w tej sprawie w składzie trzyosobowym - dwóch sędziów i ławnik. Uchylił wyrok sądu rejonowego i zwrócił mu sprawę do rozpoznania. Oznacza to, że sąd będzie musiał ponownie rozpatrzyć kwestię oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Sprawdź: Jaki jest termin złożenia do sądu wniosku o przeprowadzenie postępowania spadkowego? >
W marcu i kwietniu br. SN rozpoznał już trzy inne skargi nadzwyczajne wniesione przez RPO - jedną, dotyczącą także wadliwego orzeczenia w sprawie spadkowej, uwzględnił. Z kolei dwie skargi Rzecznika oddalił. Natomiast na początku maja br. SN uwzględnił pierwszą skargę nadzwyczajną, którą skierował Prokurator Generalny. Chodziło o nakaz zapłaty z 2009 r., gdy z pierwotnych około 16 tys. zł odsetki urosły do ponad 1,1 mln zł.
Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX:
Śmierć przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą a obowiązki spadkobierców >
Odpowiedzialność spadkobierców i zapisobierców za zobowiązania podatkowe podatnika >
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku - procedura >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
