Dnia 9 marca 2023 r. uchwalono ustawę o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 614), który to akt wprowadza szereg zmian w procedurze cywilnej. 

Czytaj: Więcej spraw do sądów rejonowych i lex Kaczyński - zmiany w kpc opublikowane>>

Nowa przesłanka uznania roszczenia za uprawdopodobnione

Jak wiadomo, spełnienie przesłanki uprawdopodobnienia roszczenia, obok interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia jest warunkiem jego udzielenia. Nowelizacja, w ramach nowej jednostki redakcyjnej art. 730(1) par. 1(1) k.p.c., wprowadza dodatkowy wymóg, aby w sprawach dotyczących własności intelektualnej sąd w ramach oceny czy uprawdopodobniono roszczenie, brał pod uwagę prawdopodobieństwo unieważnienia prawa wyłącznego w innym toczącym się postępowaniu. Treść analizowanego przepisu, w zakresie w jakim odnosi się do „unieważnienia prawa wyłącznego”, determinuje, że przesłanka ta dotyczyć będzie jedynie wniosków o udzielenie zabezpieczenia w sprawach z zakresu własności przemysłowej. Nie będzie natomiast dotyczyć spraw związanych z roszczeniami z tytułu prawa autorskiego (z uwagi na brak możliwości unieważnienia takiego prawa wyłącznego w postępowaniu), nieuczciwej konkurencji oraz ochrony dóbr osobistych (tych ostatnich, w zakresie w jakim są one „sprawami własności intelektualnej”, o których mowa w art. 479(89) par. 2 k.p.c.).

Czytaj w LEX: Warunki zabezpieczenia roszczenia >>

Czytaj także: Zmiany w postępowaniu cywilnym - wysłuchanie przed zabezpieczeniem w sprawach własności intelektualnej>>

 

Nowość
Nowość
System Prawa Procesowego Cywilnego. Tom II. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji. Część 3

Sławomir Cieślak

Sprawdź  

Okoliczność „prawdopodobieństwa unieważnienia prawa wyłącznego w innym toczącym się postępowaniu” ma być ustalana w oparciu o informacje pochodzące od stron, chyba że jest ona znana sądowi z urzędu. Biorąc pod uwagę omawiany w części I analizy zmian, wymóg uprzedniego wysłuchania obowiązanego przed wydaniem postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, należy uznać, że ustawodawca uzbraja obowiązanego w dodatkowy instrument obrony – powołanie się na istniejące postępowanie, którego przedmiotem jest unieważnienie np. prawa ochronnego na znak towarowy, którego dotyczyć mają zabezpieczane roszczenia. Omawiana zmiana ma na celu ograniczenie sytuacji, w których sąd udzieli zabezpieczenia roszczeń wynikających z prawa wyłącznego, które w niedalekiej przyszłości może zostać unieważnione. W stanie prawnym przed nowelizacją, zdarzały się bowiem sytuacje, w których udzielano zabezpieczenia, a następnie dochodziło do unieważnienia prawa wyłącznego. Powyższe zmuszało obowiązanego do podejmowania dodatkowe kroków celem uchylenia postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, z uwagi na odpadnięcie przyczyny zabezpieczenia (art. 742 par. 1 k.p.c.). Zmiana ma więc na celu zapobieganie udzielaniu zabezpieczeń, które okażą się niezasadne z uwagi na brak istnienia prawa wyłącznego.

Sprawdź w LEX: Wszczęcie postępowania w sprawach własności intelektualnej krok po kroku >>

Należy jednak pamiętać, że samo istnienie postępowania w przedmiocie unieważnienia prawa wyłącznego nie jest automatyczną podstawą do odmowy udzielenia zabezpieczenia. Sąd orzekający w przedmiocie zabezpieczenia roszczeń zobowiązany jest bowiem ocenić „prawdopodobieństwo unieważnienia”. Przesłanka ta jako nieostra, będzie musiała być oceniana indywidualnie w każdym postępowaniu. Niewątpliwie dopiero praktyka orzecznicza wykształci w tym zakresie bardziej konkretne wytyczne.

Zażalenia już nie-poziome

Niezwykle istotną zmianę wprowadza także nowe brzmienie art. 741 par. 1 i 2 k.p.c. Nowelizacja oprócz zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia, wprowadza także zażalenie na postanowienie sądu drugiej instancji orzekającego w sprawie co do istoty sprawy o udzieleniu zabezpieczenia, z wyjątkiem postanowienia wydanego w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji, tj. tylko w sytuacjach, gdy sąd drugiej instancji orzekał o udzieleniu zabezpieczenia po raz pierwszy. Powyższe ma na celu zapewnienie dwuinstancyjności postępowań zabezpieczających.

Czytaj w LEX: Odrzucenie zażalenia w postępowaniu zabezpieczającym. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 1 lipca 2021 r., III CZP 36/20 >>

Czytaj: Marcin Dziurda: Obecna nowela procedury cywilnej naprawia wiele uchybień>>

Ponadto nowelizacja przywraca „pionowe” zażalenia na postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia wydane przez sąd pierwszej instancji. Zgodnie z nowym brzmieniem par. 2 zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji rozpoznaje sąd drugiej instancji, natomiast na postanowienie sądu drugiej instancji przysługuje zażalenie do innego składu tego sądu.  Zmiana ta dotyczy wszystkich postanowień zabezpieczających wydanych w pierwszej instancji, nie tylko tych dotyczących spraw z zakresu własności intelektualnej.

Czytaj w LEX: Obowiązkowy udział fachowych pełnomocników w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej >>

Zażalenia poziome nie zdały egzaminu w praktyce

Nowelizacja ukazuje, że dotychczasowe rozwiązanie opierające się na zażaleniu poziomym nie zdało egzaminu w praktyce. Jak wskazuje sam ustawodawca „ze względu na (…) zasadnicze znaczenie postanowień o zabezpieczeniu jest konieczne przekazanie rozpoznania zażaleń na postanowienia sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia sądowi drugiej instancji. W ten sposób jedna z najważniejszych decyzji w toku postępowania zostanie poddana kontroli przez sąd wyższego szczebla[1]”.

Chociaż idea konieczności zweryfikowania poprawności postanowienia przez sąd wyższego szczebla ma co do zasady korzystny wpływ na zapewnienie gwarancji procesowych stron, to istnieje obawa, że ponowne kierowanie zażaleń na postanowienia o zabezpieczeniu do sądów wyższej instancji – w przypadku spraw własności intelektualnej, najczęściej do sądów apelacyjnych – wydłuży oczekiwanie na wydanie prawomocnego postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia. Należy jednak wskazać, że negatywne skutki oczekiwania na postanowienie sądu drugiej instancji, mają być łagodzone poprzez instytucje wysłuchania obowiązanego oraz brania pod uwagę postępowań w przedmiocie unieważnienia prawa wyłącznego, których ideą jest ograniczenie udzielania niezasadnych postanowień o udzieleniu zabezpieczenia.

Autroka: Zuzanna Ochońska-Borowska, radca prawny w Markiewicz & Sroczyński Kancelaria Radców Prawnych sp.j.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.