Z problem tym spotyka się wielu pełnomocników po zmianie przepisów kodeksu postępowania cywilnego w listopadzie 2019 r.
W tym przypadku nie ma m.in. jasności czy postanowienie o odrzuceniu zażalenia powinien wydać sąd, do którego to zażalenie skierowano.
Czytaj w LEX: Postępowanie zażaleniowe po nowelizacji KPC >
Wątpliwości w przypadku zażaleń poziomych jest zresztą więcej, począwszy od katalogu zaskarżalnych orzeczeń po skład sądu. Problemem coraz większym jest liczna grupa zażaleń „osieroconych”, co do których nie przesądzono, czy są poziome czy dewolutywne. To z kolei - jak przyznają pełnomocnicy - sprawia im ogromne trudności, bo to oni muszą zdecydować, czy skierować zażalenie do innego składu tego samego sądu czy do sądu wyższej instancji. Przykładem są sprawy choćby z obszaru spraw rodzinnych, dotyczących np. kontaktów z dzieckiem.
Przypomnijmy, co do zasady zażalenia poziome miały usprawnić i przyspieszyć pracę sądów. Ministerstwo Sprawiedliwości podkreślało, że dzięki nim nie będzie trzeba przekazywać pomiędzy sądami tomów akt.
Czytaj: Zażalenia poziome działają, ale są luki w katalogu i problemy z interpretacją>>
Nie ma podstawy do odrzucenia
Sąd Okręgowy zauważył, że uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 15 maja 2013 r., zgodnie z którą nieprawidłowe wskazanie sądu odwoławczego nie jest podstawą do odrzucenia środka zaskarżenia lub jego brakiem formalnym, została wydana w odmiennym stanie prawnym ( sygnatura akt III CZP 91/12).
Czytaj: Sądy walczą z zażaleniami poziomymi - kłody w przepisach
W tym czasie omawiany problem błędnie skierowanych zażaleń występował sporadycznie. Zdaniem sądu drugiej instancji, cytowana uchwała nie rozstrzygnęła jednak istniejących na tle omawianego problemu wątpliwości, czego wyrazem są zwłaszcza najnowsze, odmienne orzeczenia Sądu Najwyższego, reprezentujące rygorystyczny pogląd, dominujący przed wydaniem powołanej uchwały. Według SN, zażalenie skierowane do niewłaściwego sądu jest niedopuszczalne i podlega odrzuceniu (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2016 r., III CZ 4/16, niepubl., z 10 stycznia 2019 r., II CZ 85/18, niepubl., i z 7 czerwca 2019 r., II CZ 37/19).
Zobacz procedurę w LEX: Zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji o zabezpieczeniu >
Zmiana stanu prawnego od lipca 2019
Obecnie, po nowelizacji ustawą z 4 lipca 2019 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, wobec zmian modelu postępowania zażaleniowego, kwestia ta ma ogromne znaczenie dla praktyki funkcjonowania sądów. Odmiennie niż w poprzednio obowiązującym stanie prawnym, obecnie większość ciężaru rozpoznania zażaleń spoczywa na innych składach sądów pierwszej instancji (art. 3941a k.p.c.).
Sąd drugiej instancji dodał, że w obecnym stanie prawnym czynności postępowania międzyinstancyjnego wykonuje sąd właściwy do rozpoznania środka odwoławczego. Konsekwentne stosowanie się do stanowiska zajętego we wskazanej na wstępie uchwale prowadziłoby do wniosku, iż czynności postępowania międzyinstancyjnego wobec zażalenia poziomego, skierowanego do innego składu sądu pierwszej instancji, musiałby wykonać sąd wyższego rzędu, przekazując następnie sprawę postanowieniem do sądu właściwego.
Prowadziłoby to w wielu przypadkach do wdrażania przez te sądy procedury naprawczej przewidzianej w art. 130 § 1 k.p.c., powodując nieuzasadnione, dodatkowe obciążenie sprawami, co do których nie są w sposób oczywisty właściwe, zarówno w zakresie ich rozpoznania, jak i – w przypadku prawidłowego skierowania środka odwoławczego – do badania jego braków formalnych.
Sygnatura III CZP 12/20
Czytaj w LEX: Zmiany w postępowaniu odwoławczym w związku z reformą KPC >
