Regulują to art. 107, 76 i 106a Kodeksu karnego. W razie skazania na karę pozbawienia wolności lub karę 25 lat pozbawienia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.
W przypadku skazania na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 5 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 3 lat. W razie odstąpienia od wymierzenia kary, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia. Jeżeli orzeczono środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania, z zastrzeżeniem art. 76 par. 2 kodeksu karnego (brzmi on: jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę, środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego).
Kiedy następuje zatarcia skazania
Zatarcie skazania następuje z mocy prawa, w następujących przypadkach:
- wskutek zmiany ustawodawstwa, gdy według nowej ustawy czyn nie jest już zabroniony po groźbą kary
- w wypadku pozytywnego upływu okresu próby, na którą warunkowo zawieszono wykonanie kary, oraz dodatkowo 6 miesięcy
- w wypadku upływu od daty wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary:
- okresu 10 lat – w razie skazania na karę terminową pozbawienia wolności oraz karę 25 lat i dożywotniego pozbawienia wolności
- 5 lat- w razie skazania na grzywnę lub karę ograniczenia wolności
- 1 roku- w razie odstąpienia od wymierzania kary, z tym że w wypadku, gdy orzeczono środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed wykonaniem, darowaniem lub przedawnieniem wykonania tego środka.
Na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania:
- po upływie 5 lat, gdy sprawca skazany na karę pozbawienia wolności nieprzekraczająca 3 lat przestrzegał w tym okresie porządku prawnego
- po upływie 3 lat, gdy skazanie dotyczyło kary grzywny lub ograniczenia wolności.
Zobacz wzór w LEX: Wniosek o zatarcie skazania w związku ze skazaniem na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat >
Zobacz wzór w LEX: Wniosek o wcześniejsze zatarcie skazania na karę pozbawienia wolności >
Jakie są skutki zatarcie skazania?
Skazanie wiąże się z różnymi konsekwencjami. Jedną z nich jest umieszczanie danych skazanego w Krajowym Rejestrze Karnym. Po upływie określonego w Kodeksie karnym okresu dane te ulegają usunięciu, a osoba skazana może otrzymać oświadczenie o niekaralności. To podstawowy skutek zatarcia skazania.
Innymi słowo przestępstwo uznaje się za niebyłe, a osoba skazana uznawana jest za osobę niekaraną. Przyjmuje się zatem, że do skazania w ogóle nie doszło.
Czytaj omówienie w LEX: Zatarcie skazania nie niweczy faktu popełnienia przestępstwa >
Przy dożywociu również możliwe
W przypadku skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności zatarcie skazania następuje wyłącznie z mocy prawa po upływie 10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Czyli jest możliwe, ale tylko w razie warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary.
Wyłączenie zatarcia skazania
Co ważne nie wszystkie skazania ulegają zatarciu. Wyjątek stanowi skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzonym był małoletni poniżej 15 lat - art. 106 a.
Czytaj: Po wyroku TK, możliwa fala prób podważania innych szybko uchwalanych ustaw>>
Jak przygotować wniosek
We wniosku o wszczęcie postępowania w przedmiocie zatarcia skazania należy oznaczyć imię i nazwisko oraz adres skazanego, dokładne wskazanie wyroku, na podstawie którego nastąpiło skazanie, w tym oznaczenie sądu, datę jego wydania oraz sygnaturę akt, wskazanie orzeczonej kary oraz informacje dotyczące odbycia kary, darowania lub przedawnienia jej wykonania.
Uzasadnienie powinno zawierać okoliczności przemawiające za zatarciem skazania - np. wykazujące na przestrzeganie porządku prawnego. Warto też wskazać negatywne konsekwencje dalszego figurowania w Krajowym Rejestrze Karnym.
Ma zostać skierowany do sądu, który wydał wyrok skazujący w pierwszej instancji. Jeżeli orzekało kilka sądów, wówczas właściwym jest sąd, który jako ostatni wydał wyrok skazujący. Jeżeli zaś orzekały sądy różnego rzędu, właściwym jest sąd wyższego rzędu, czyli sąd okręgowy.
Zobacz wzór w LEX: Postanowienie o pozostawieniu bez rozpoznania wniosku o zarządzenie zatarcie skazania >
Wiele przestępstw? Zatarcie tak, ale jednocześnie
W przypadku sprawcy skazanego za kilka przestępstw możliwe jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań. Podobna sytuacja występuje w razie ponownego popełnia przez sprawcę przestępstwa po rozpoczęciu, lecz przed upływem okresu wymaganego do zatarcia skazania.
Zobacz wzór w LEX: Postanowienie o odmowie zatarcia skazania z powodu innego wyroku >
Na postanowienie sądu w przedmiocie zatarcia skazania przysługuje zażalenie. Obowiązkiem sądu wydającego postanowienie o zatarciu skazania jest zawiadomienie Krajowego Rejestru Karnego o zmianach ewidencyjnych. Jest to podstawą do usunięcia danych z rejestru dotyczących skazanego.
Zobacz wzór w LEX: Zażalenie na postanowienie o odmowie zatarcia skazania >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
