Forum Pokrzywdzonych Przez Państwo już od października 2009 monitowało w tej sprawie do wszelkich możliwych instytucji państwowych, włącznie z Prezydentem, Premierem, Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka, Posłami i Senatorami itd. Następnie w dniu 23.04.2010 roku Forum wydało raport, w którym wskazało między innymi, że państwo, które wymaga znajomości prawa od swoich obywateli, musi ich tego prawa uczyć tak samo jak uczy ich czytania i pisania. Naszym zdaniem nie godzi się, aby państwo wprowadzało sankcje za brak znajomości prawa, a jednocześnie w ogóle nie prowadziło w tym zakresie jakiejkolwiek edukacji. Obywatel, który nie zna prawa czuje się ciągle zagrożony ze strony państwa. Nadto obywatel reaguje agresją na decyzje, które są dla niego niekorzystne, przede wszystkim dlatego, że nie znając prawa, spodziewał się innego rozstrzygnięcia, lub innego sposobu prowadzenia postępowania. Raport Forum został doręczony wszystkim instytucjom państwowym, posłom i senatorom RP został także opublikowany na stronach lex.pl oraz na portalu forumpokrzywdzonych.pl.

Naszym zdaniem zagadnienia prawne powinny być nauczane albo w ramach godzin wychowawczych albo w ramach osobnego przedmiotu nauczania.

Forum nieodpłatnie przeprowadziło lekcje z zakresu prawa w szkołach. Lekcje spotkały się z dużym zainteresowaniem, ponieważ dotyczyły zagadnień, które są bliskie młodzieży, tj. odpowiedzialności karnej nieletnich, bezpieczeństwa w sieci (ściąganie plików itp.), prawa rodzinnego, gwarancji i rękojmi, prawa spadkowego itp.

Forum monitowało do Ministerstwa Edukacji Narodowej w sprawie wprowadzenia nauczania prawa do szkół. Postawa Ministerstwa w tej sprawie wskazuje, że zdaniem Ministra obecny zakres zagadnień prawnych ujęty w programie nauczania wiedzy o społeczeństwie jest wystarczający. Naszym zdaniem zakres programu jest niezwykle skąpy, bowiem brakuje w nim zagadnień podstawowych, które każdy dorosły człowiek powinien znać, a to zagadnienia z zakresu prawa rzeczowego (np. prawo własności, posiadanie, ograniczone prawa rzeczowe), spadkowego, rodzinnego, prawa pracy, ubezpieczeń społecznych oraz podstaw cywilistyki przede wszystkim zobowiązań.

Problemem w zakresie nauczania prawa jest także brak odpowiedniego przygotowania nauczycieli.
Do naszego Forum napłynęły liczne głosy od nauczycieli, którzy podnosili, że nie znają prawa i nie są w stanie poprowadzić lekcji z zagadnień prawnych, które są przewidziane w obecnym programie nauczania przedmiotu wiedzy o społeczeństwie, na zadowalającym ich poziomie. Wobec tego naszym zdaniem należy wprowadzić kursy dokształcające także dla nauczycieli, którym prowadzenie zajęć w ramach obecnego programu nauczania przysparza spore trudności.

Wobec powyższego, należy stwierdzić, że problemem naszego systemu nauczania jest nie tylko zbyt mała liczba zagadnień, które są objęte programem, ale także podnoszony wyżej brak przygotowania merytorycznego nauczycieli. Dlatego wprowadzenie zmian w zakresie edukacji prawnej będzie możliwe przy jednoczesnym prowadzeniu działań mających na celu podniesienie kwalifikacji nauczycieli, których zadaniem jest nie tylko przekazanie treści programu nauczania, ale także udzielanie prawidłowych i wyczerpujących odpowiedzi na pytana stawiane przez uczniów.

Absurdem wydaje się prowadzenie zajęć z zakresu prawa, nawet w obecnym skąpym programie nauczania wiedzy o społeczeństwie, przez nauczyciela, który nie zna tego prawa.

Wprowadzenie nauczania prawa będzie się wiązało na pewno z dużymi kosztami oraz ogromnym nakładem pracy ze strony Ministerstwa Edukacji, ale naszym zdaniem warto zainwestować w wiedzę prawną obywateli. Skoro uznajemy za logiczne, że państwo musi uczyć pisać i czytać, aby obywatel mógł funkcjonować w państwie i społeczeństwie, musimy uznać, że jedyną drogą do zbudowania demokratycznego państwa prawnego XXI wieku oraz stworzenie społeczeństwa obywatelskiego w państwie postkomunistycznym, które osiągnie standardy wypracowane w innych państwach demokratycznych, jest wprowadzenie podstawowej edukacji prawnej do szkół. Obywatel, który zna prawo to człowiek, który rozumie władze państwowe oraz ich decyzje i posunięcia polityczne nawet, jeśli się z nimi nie zgadza. Natomiast osoba, która nie zna prawa i nie rozumie władz państwowych, popada w konflikt z państwem, odsuwając się od niego oraz od reszty społeczeństwa. Odsunięcie się obywatela od państwa, wyłączenie poza margines doprowadza do unicestwienia patriotyzmu i przeważnie jest nieodwracalne.

 

Małgorzata Karolczyk-Pundyk