W myśl nowej ustawy umieszczenie dzieci w pieczy zastępczej możliwe będzie po wyczerpaniu wszystkich sposobów wsparcia rodziny, chyba że wymaga tego bezpieczeństwo. Domy dziecka mają być przeznaczone jedynie dla starszych dzieci, które nie znalazły miejsca w rodzinach zastępczych lub wymagają specjalistycznej opieki.
Ustawa wprowadza asystentów rodziny, którzy mają pomóc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, socjalnych, wspierać w prowadzeniu domu, planowaniu wydatków i innych codziennych czynnościach, np. w kontaktach ze szkołą i innymi instytucjami. Będzie zatrudniany przez wójta lub podmiot, któremu gmina zleciła organizację pracy z rodziną. Pracy asystenta nie będzie można łączyć z pracą pracownika socjalnego. Ma on mieć pod opieką nie więcej niż 20 rodzin.
Jeśli konieczne będzie odebranie dzieci z rodziny biologicznej, powinny one trafiać do rodzinnej pieczy zastępczej (rodzina zastępcza lub rodzinny dom dziecka); za jej organizację odpowiadać ma powiat. Rodzinne formy opieki zastępczej w myśli ustway to rodziny zastępcze spokrewnione, niespokrewnione, zawodowe (w tym pogotowia opiekuńcze i rodziny specjalistyczne) oraz rodzinne domy dziecka. W rodzinach zastępczych może przebywać maksymalnie troje dzieci, a w rodzinnym domu dziecka - ośmioro dzieci, chyba że konieczne jest umieszczenie rodzeństwa. Ustawa wprowadza tzw. rodziny pomocowe, które mają pomagać rodzicom zastępczym.
Na każde dziecko przysługiwać ma świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania (nie niższe niż 660 zł miesięcznie w rodzinie spokrewnionej lub 1 tys. zł w rodzinie zastępczej niespokrewnionej lub rodzinnym domu dziecka. Na dzieci niepełnosprawne przysługiwać ma dodatek w wysokości 200 zł. Rodziny zastępcze zawodowe oraz prowadzący rodzinny dom dziecka otrzymywać mają wynagrodzenie w wysokości 2 tys. zł miesięcznie; w przypadku pogotowia opiekuńczego - 2,6 tys. zł. Za pobyt dziecka w pieczy zastępczej opłatę ponosić będą również rodzice, także wtedy, jeśli zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej.
Ustawa przewiduje, że instytucjonalne placówki przeznaczone mają być dla dzieci powyżej 10. roku życia, wymagających szczególnej opieki lub mających trudności z przystosowaniem się do życia w rodzinie. Młodsze dzieci będą mogły być umieszczane w tych placówkach tylko w wyjątkowych przypadkach, np. ze względu na stan zdrowia lub gdy przebywać by tam miały z rodzeństwem. W placówce nie będzie mogło przebywać więcej niż 14 wychowanków.
Zmiany wprowadzane będą stopniowo: po 9 latach od wejścia w życie ustawy w placówkach nie może być więcej niż 30 dzieci; po 4 latach - mogą w nich przebywać tylko dzieci starsze niż 7 lat, od 2020 r. - tylko dzieci powyżej 10. roku życia.
Ustawa wprowadzić ma też zmiany w procedurach dotyczących adopcji. Projekt przewiduje, że za ich organizację odpowiadać mają marszałkowie województw. Zmiany zmierzają do tego, aby procedury skrócić do minimum, aby dzieci jak najkrócej czekały na adopcję.