Unijna dyrektywa obronna trafi do ustawy o zamówieniach publicznych

Rząd przyjął we wtorek założenia do projektu nowelizacji Prawa zamówień publicznych, który przewiduje m.in. wdrażenie przepisów dyrektywy obronnej UE, dotyczącej zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.

Jak poinformowało Centrum Informacyjne Rządu, w założeniach do nowelizacji uwzględniono wszystkie przepisy dyrektywy obronnej, które państwa członkowskie UE są zobowiązane bezwzględnie wdrożyć.
Implementacji będą podlegać wszystkie przepisy dyrektywy obronnej, które państwa członkowskie są zobowiązane bezwzględnie wdrożyć do krajowego porządku prawnego. Jednocześnie wdrożone zostaną mechanizmy przewidziane w dyrektywie obronnej dotyczące:
- ochrony interesów gospodarczych państw członkowskich;
- większej swobody zamawiających w zakresie udzielenia zamówień;
- szybkości przeprowadzenia postępowania;
- zastosowania trybów niekonkurencyjnych;
- odpowiedniego zabezpieczenia interesów zamawiającego w zakresie bezpieczeństwa dostaw oraz ochrony informacji niejawnych.

Wdrożeniu do polskiego prawa będą podlegały również te przepisy dyrektywy obronnej, które - mimo że nie podlegają obowiązkowemu wdrożeniu - mogą przyczynić się do zapewnienia jak najszerszego udziału polskich przedsiębiorstw w uzyskaniu, realizacji lub podwykonawstwie zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa udzielanych w Polsce. Wdrożone będą również rozwiązania, które zapewnią zamawiającym właściwą ochronę informacji wrażliwych z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa.
Zakłada się, że do ustawy Prawo zamówień publicznych zostanie włączony nowy rozdział zawierający przepisy odnoszące się do zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa. Taka koncepcja pozwoli stworzyć pełną, przejrzystą i spójną regulację,
w której zostaną systemowo ujęte procedury udzielania różnego rodzaju zamówień publicznych (klasycznych, sektorowych oraz w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa).

Podstawowymi celami założeń zmiany ustawy Prawo zamówień publicznych w części dotyczącej wdrożenia dyrektywy obronnej są:
1) Prawidłowa implementacja przepisów dyrektywy obronnej, a tym samym wypełnienie przez Polskę zobowiązania wynikającego z Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFU) oraz zapewnienie zgodności działań zamawiających z postanowieniami dyrektywy obronnej i Traktatu.
2) Ochrona polskiego przemysłu obronnego i zapewnienie jego rozwoju m.in. przez:
- sformułowanie zasady, zgodnie z którą w postępowaniu o udzielenie zamówień publicznych w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa będą mogli brać udział wyłącznie wykonawcy mający siedzibę w jednym z krajów członkowskich UE, na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz wykonawcy mający siedzibę na terytorium kraju, z którym UE lub Polska zawarła odpowiednią umowę międzynarodową. Dopuszczalne ma być (w uzasadnionych przypadkach) uczestniczenie w konkretnym postępowaniu wykonawców mających siedzibę także na terytorium innych państw niż powyżej określone;
- zapewnienie bezpieczeństwa dostaw m.in. w sferze organizacji i lokalizacji dostaw (chodzi o ich wielkość i terminowość), gwarancji realizacji zamówienia w przypadku wzrostu potrzeb zamawiającego (np. w sytuacji kryzysowej);
- wyłączenie z obowiązku stosowania procedur przewidzianych ustawą m.in. w zakresie zamówień wyłączonych na podstawie art. 346 TFU oraz w zamówieniach na dostawy i usługi o wartościach poniżej progów unijnych, do których dyrektywa nie ma zastosowania;
- określenie procedur mających zastosowanie do oceny występowania istotnego interesu bezpieczeństwa państwa, czemu ma służyć m.in. przepis upoważniający Radę Ministrów do wydania (na wniosek ministra obrony narodowej i w porozumieniu z innymi ministrami) rozporządzenia w sprawie określenia trybu oceny występowania podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa.
Zdaniem rządu istotne jest, że nawiązanie współpracy przez polskie przedsiębiorstwa przemysłu obronnego z przedsiębiorstwami przemysłu obronnego mającymi swoją siedzibę poza Polską, przyczyni się do ich rozwoju nie tylko w aspekcie ekonomicznym, ale także – przez dostęp do technologii podmiotów zagranicznych – w aspekcie naukowo-technicznym.
3) Ochrona bezpieczeństwa państwa m.in. w następstwie:
- zniesienia obowiązku stosowania proponowanych przepisów do zamówień, których realizacja zobowiązałaby Polskę do dostarczenia informacji, których ujawnienie uznaje ona za sprzeczne z jej podstawowymi interesami bezpieczeństwa;
- wyłączenia zamówień dotyczących szeroko rozumianej działalności wywiadowczej (obejmującej także tzw. wywiad wewnętrzny, związany m.in. z bezpieczeństwem ekonomicznym kraju lub bezpieczeństwem wewnętrznym państwa);
- zapewnienia bezpieczeństwa informacji przed niedozwolonym dostępem, jako szczególnie wrażliwego aspektu zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa;
- umożliwienia zamawiającym zweryfikowania (pod kątem zapewnienia ochrony informacji niejawnych) podwykonawców oraz odsunięcie pracowników i innych osób współpracujących z wykonawcą na podstawie umów cywilnoprawnych od czynności związanych z realizacją zamówienia zarówno na etapie prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia, jak i na etapie realizacji samej umowy.
4) Racjonalizacja wydatków publicznych w zakresie zakupów w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa – projektowane przepisy umożliwią dokonywanie lepszych jakościowo dostaw, usług i robót budowlanych w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, po atrakcyjnych cenach, co w konsekwencji obniży wydatki budżetu państwa na te cele.
5) Zwiększenie przejrzystości udzielania zamówień publicznych przez obowiązek publikacji ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej albo Biuletynie Zamówień Publicznych. Wszczynanie procedury w drodze jawnego oraz publicznego ogłoszenia umożliwi ubieganie się o nie wszystkim zainteresowanym na równych i zapewniających zachowanie uczciwej konkurencji zasadach.

Rząd zakłada się, że projektowane zmiany będą służyć także m.in.:
- innowacyjności zamówień publicznych (chodzi o dopuszczenie stosowania dialogu technicznego przez zamawiających);
- zwiększeniu udziału małych i średnich przedsiębiorstw w realizacji zamówień publicznych (możliwość zobowiązania koncesjonariusza do wyboru podwykonawców w trybie postępowania konkurencyjnego oraz rozszerzenie metod prekwalifikacji wykonawców w oparciu o obiektywne i niedyskryminacyjne kryteria);
- poszerzeniu rynku zamówień publicznych otwartych na konkurencję (udzielanie zamówień „sektorowych” poniżej progów unijnych w oparciu o zasady równego traktowania, niedyskryminacji, przejrzystości, itp.);
- odbiurokratyzowaniu zamówień sektorowych przez zwolnienie zamawiających sektorowych z obowiązku żądania dokumentów od wykonawców objętych systemem kwalifikowania.

W komunikacie opublikowanym po posiedzeniu rządu podkreślono, ze zmiany proponowane w założeniach, które wykraczają poza implementację dyrektywy obronnej, będą służyły zamawiającym udzielającym wszystkich przewidzianych w ustawie Prawo zamówień publicznych rodzajów zamówień, tj. klasycznych, sektorowych oraz w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.