Umowy leżą u podstaw stosunków między przedsiębiorstwami a konsumentami. Jednolity rynek Unii Europejskiej powstał w oparciu o prawo umów. Jednak przedsiębiorstwa – a zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa – napotykają trudności w prowadzeniu sprzedaży transgranicznej, ponieważ muszą przestrzegać różnego prawa umów w każdym z 27 państw członkowskich UE. Jedynie 8 % konsumentów dokonuje zakupów przez Internet w innych państwach członkowskich. Ponadto 61 % transakcji transgranicznych nie dochodzi do skutku, ponieważ sprzedawcy odmawiają sprzedaży do kraju konsumenta. Wynika to w znacznej mierze z barier prawnych i niepewności prawnej dotyczącej obowiązujących przepisów. Aby zmierzyć się z niektórymi z wymienionych problemów oraz pobudzić potencjał europejskiego jednolitego rynku, Komisja Europejska zaproponowała dziś w strategicznym dokumencie programowym kilka wariantów bardziej spójnego podejścia do prawa umów. Celem jest zagwarantowanie wyższej pewności prawnej dla przedsiębiorców i prostszych przepisów dla konsumentów. Konsultacje publiczne w sprawie dokumentu potrwają do 31 stycznia 2011 r.
„Chciałabym, aby polski, niemiecki czy hiszpański konsument prowadząc interesy przez internet z włoskimi, fińskimi czy francuskimi przedsiębiorstwami czuł się tak bezpiecznie, jak w swoim własnym kraju. Pragnę również, aby europejskie małe i średnie przedsiębiorstwa oferowały swoje produkty i usługi konsumentom w innych państwach bez konieczności stawania się ekspertami w zakresie krajowych systemów prawa umów wszystkich pozostałych 26 państw członkowskich,” oświadczyła wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości. „Zapraszam konsumentów i przedsiębiorstwa ze wszystkich 27 państw członkowskich do aktywnego udziału w konsultacjach publicznych Komisji. Gospodarka europejska niezaprzeczalnie przechodzi obecnie kryzys. Czas kryzysu to jednak również historyczna okazja do pobudzenia rozwoju gospodarczego przez obniżenie kosztów transakcji transgranicznych. Nadszedł więc moment, aby wykonać krok milowy w kierunku bardziej europejskiego prawa umów.”
Umowy mają ogromne znaczenie dla prowadzenia działalności i sprzedaży na rzecz konsumentów. Formalizują one porozumienie między stronami i mogą obejmować szeroki zakres kwestii, m.in. sprzedaż towarów oraz świadczenie usług, takich jak rezerwacja biletu lotniczego lub uzyskanie pożyczki. Przykładowo na mocy umowy między przedsiębiorcą a konsumentem irlandzki konsument kupuje odtwarzacz plików MP3 od francuskiego sprzedawcy. W tym przypadku irlandzkie prawo umów obowiązywałoby, gdyby francuski sprzedawca stworzył swoją stronę internetową z myślą o irlandzkich konsumentach.
Jednolity europejski rynek opiera się na wielu rodzajach umów, które podlegają przepisom różnych systemów krajowego prawa zobowiązań. Współistnienie różnych przepisów w zakresie zobowiązań umownych może prowadzić do dodatkowych kosztów transakcyjnych, większej niepewności prawnej dla przedsiębiorstw i braku zaufania konsumentów. Zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy, którzy próbują wykorzystywać jednolity rynek UE, stają przed znaczącymi barierami. Koszty transakcyjne (takie jak dostosowanie warunków umownych i polityki handlowej lub uzyskanie tłumaczenia przepisów) oraz niepewność prawna związana z poruszaniem się wśród zagranicznych przepisów w zakresie prawa umów szczególnie utrudnia rozszerzenie działalności w ramach jednolitego rynku małym i średnim przedsiębiorstwom, które stanowią niemal 99 % wszystkich przedsiębiorstw w UE.
W związku z tym w przyjętej dziś zielonej księdze Komisja przedstawiła różne sposoby zwiększenia spójności prawa umów. Rozważane warianty obejmują m.in.:
- Opublikowanie w internecie (niewiążących) wzorcowych zasad dotyczących umów, które można by wykorzystywać na jednolitym rynku europejskim.
- Zestaw narzędzi dla unijnych prawodawców (wiążący lub niewiążący), które mogliby wykorzystywać, przyjmując nowe akty prawne, aby zapewnić lepsze i bardziej spójne przepisy.
- Zalecenie w sprawie prawa umów, które wzywałoby wszystkie państwa członkowskie UE do włączenia europejskiego prawa umów do krajowych systemów prawnych, tym samym naśladując po części przykład Stanów Zjednoczonych, w których 49 z 50 stanów dobrowolnie przyjęło jednolity kodeks handlowy.
- Fakultatywne europejskie prawo umów, które mogłoby być wybierane przez konsumentów i przedsiębiorstwa jako prawo właściwe dla ich stosunków handlowych. To opcjonalne prawo mogłoby stanowić alternatywę dla obowiązującego prawa umów i byłoby dostępne we wszystkich językach. Mogłoby mieć zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do umów transgranicznych lub zarówno do umów transgranicznych, jak i krajowych. Musiałoby ono gwarantować wysoki poziom ochrony konsumentów i pewność prawną przez cały czas obowiązywania umowy.
- Harmonizacja krajowych systemów prawa umów za pomocą dyrektywy UE.
- Pełna harmonizacja krajowych systemów prawa umów za pomocą rozporządzenia UE.
- Utworzenie europejskiego kodeksu cywilnego, który zastąpiłby wszystkie krajowe przepisy dotyczące umów.
Zgodnie ze strategią „Europa 2020” – ogłoszoną przez przewodniczącego José Manuela Barroso w dniu 3 marca 2010 r. (IP/10/225), Komisja stara się obecnie zlikwidować utrudnienia na jednolitym rynku, aby pobudzić wzrost gospodarczy. Obejmuje to pracę nad ujednoliconymi rozwiązaniami w zakresie umów konsumenckich, europejskimi wzorcowymi klauzulami umownymi oraz działania zmierzające do utworzenia fakultatywnego europejskiego prawa umów. . Utworzenie fakultatywnego instrumentu prawa umów jest również jednym z najważniejszych działań w ramach Europejskiej agendy cyfrowej opublikowanej 19 maja 2010 r. Parlament Europejski poparł pomysł fakultatywnego europejskiego prawa umów w rezolucji z dnia 25 listopada 2009 r. Mario Monti, były komisarz ds. rynku wewnętrznego i konkurencji w swoim sprawozdaniu na temat jednolitego rynku z dnia 9 maja 2010 r. również opisał korzyści, jakie fakultatywny „28. system” przyniósłby konsumentom i przedsiębiorcom. W dniu 12 maja Komisja powołała nową grupę ekspertów, w celu przekształcenia tzw. „projektu wspólnego systemu odniesienia” – pierwszego projektu europejskiego prawa umów opracowanego w ostatnich latach w ramach programu badawczego UE – w proste, przyjazne operacyjne rozwiązanie dostosowane do potrzeb konsumentów oraz realiów otoczenia biznesu (IP/10/595). Grupa składająca się z ekspertów i praktyków w dziedzinie prawa z całej Europy, spotyka się obecnie raz w miesiącu w Brukseli. Konsultacje techniczne, które dziś się rozpoczęły, pomogą zagwarantować, że grupa omówi najważniejsze problemy w dziedzinie prawa umów, jakie stoją dziś przed konsumentami i przedsiębiorcami. Konsultacje potrwają do 31 stycznia 2011 r. Ich rezultaty pomogą Komisji opracować wnioski do 2012 r.
„Chciałabym, aby polski, niemiecki czy hiszpański konsument prowadząc interesy przez internet z włoskimi, fińskimi czy francuskimi przedsiębiorstwami czuł się tak bezpiecznie, jak w swoim własnym kraju. Pragnę również, aby europejskie małe i średnie przedsiębiorstwa oferowały swoje produkty i usługi konsumentom w innych państwach bez konieczności stawania się ekspertami w zakresie krajowych systemów prawa umów wszystkich pozostałych 26 państw członkowskich,” oświadczyła wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości. „Zapraszam konsumentów i przedsiębiorstwa ze wszystkich 27 państw członkowskich do aktywnego udziału w konsultacjach publicznych Komisji. Gospodarka europejska niezaprzeczalnie przechodzi obecnie kryzys. Czas kryzysu to jednak również historyczna okazja do pobudzenia rozwoju gospodarczego przez obniżenie kosztów transakcji transgranicznych. Nadszedł więc moment, aby wykonać krok milowy w kierunku bardziej europejskiego prawa umów.”
Umowy mają ogromne znaczenie dla prowadzenia działalności i sprzedaży na rzecz konsumentów. Formalizują one porozumienie między stronami i mogą obejmować szeroki zakres kwestii, m.in. sprzedaż towarów oraz świadczenie usług, takich jak rezerwacja biletu lotniczego lub uzyskanie pożyczki. Przykładowo na mocy umowy między przedsiębiorcą a konsumentem irlandzki konsument kupuje odtwarzacz plików MP3 od francuskiego sprzedawcy. W tym przypadku irlandzkie prawo umów obowiązywałoby, gdyby francuski sprzedawca stworzył swoją stronę internetową z myślą o irlandzkich konsumentach.
Jednolity europejski rynek opiera się na wielu rodzajach umów, które podlegają przepisom różnych systemów krajowego prawa zobowiązań. Współistnienie różnych przepisów w zakresie zobowiązań umownych może prowadzić do dodatkowych kosztów transakcyjnych, większej niepewności prawnej dla przedsiębiorstw i braku zaufania konsumentów. Zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy, którzy próbują wykorzystywać jednolity rynek UE, stają przed znaczącymi barierami. Koszty transakcyjne (takie jak dostosowanie warunków umownych i polityki handlowej lub uzyskanie tłumaczenia przepisów) oraz niepewność prawna związana z poruszaniem się wśród zagranicznych przepisów w zakresie prawa umów szczególnie utrudnia rozszerzenie działalności w ramach jednolitego rynku małym i średnim przedsiębiorstwom, które stanowią niemal 99 % wszystkich przedsiębiorstw w UE.
W związku z tym w przyjętej dziś zielonej księdze Komisja przedstawiła różne sposoby zwiększenia spójności prawa umów. Rozważane warianty obejmują m.in.:
- Opublikowanie w internecie (niewiążących) wzorcowych zasad dotyczących umów, które można by wykorzystywać na jednolitym rynku europejskim.
- Zestaw narzędzi dla unijnych prawodawców (wiążący lub niewiążący), które mogliby wykorzystywać, przyjmując nowe akty prawne, aby zapewnić lepsze i bardziej spójne przepisy.
- Zalecenie w sprawie prawa umów, które wzywałoby wszystkie państwa członkowskie UE do włączenia europejskiego prawa umów do krajowych systemów prawnych, tym samym naśladując po części przykład Stanów Zjednoczonych, w których 49 z 50 stanów dobrowolnie przyjęło jednolity kodeks handlowy.
- Fakultatywne europejskie prawo umów, które mogłoby być wybierane przez konsumentów i przedsiębiorstwa jako prawo właściwe dla ich stosunków handlowych. To opcjonalne prawo mogłoby stanowić alternatywę dla obowiązującego prawa umów i byłoby dostępne we wszystkich językach. Mogłoby mieć zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do umów transgranicznych lub zarówno do umów transgranicznych, jak i krajowych. Musiałoby ono gwarantować wysoki poziom ochrony konsumentów i pewność prawną przez cały czas obowiązywania umowy.
- Harmonizacja krajowych systemów prawa umów za pomocą dyrektywy UE.
- Pełna harmonizacja krajowych systemów prawa umów za pomocą rozporządzenia UE.
- Utworzenie europejskiego kodeksu cywilnego, który zastąpiłby wszystkie krajowe przepisy dotyczące umów.
Zgodnie ze strategią „Europa 2020” – ogłoszoną przez przewodniczącego José Manuela Barroso w dniu 3 marca 2010 r. (IP/10/225), Komisja stara się obecnie zlikwidować utrudnienia na jednolitym rynku, aby pobudzić wzrost gospodarczy. Obejmuje to pracę nad ujednoliconymi rozwiązaniami w zakresie umów konsumenckich, europejskimi wzorcowymi klauzulami umownymi oraz działania zmierzające do utworzenia fakultatywnego europejskiego prawa umów. . Utworzenie fakultatywnego instrumentu prawa umów jest również jednym z najważniejszych działań w ramach Europejskiej agendy cyfrowej opublikowanej 19 maja 2010 r. Parlament Europejski poparł pomysł fakultatywnego europejskiego prawa umów w rezolucji z dnia 25 listopada 2009 r. Mario Monti, były komisarz ds. rynku wewnętrznego i konkurencji w swoim sprawozdaniu na temat jednolitego rynku z dnia 9 maja 2010 r. również opisał korzyści, jakie fakultatywny „28. system” przyniósłby konsumentom i przedsiębiorcom. W dniu 12 maja Komisja powołała nową grupę ekspertów, w celu przekształcenia tzw. „projektu wspólnego systemu odniesienia” – pierwszego projektu europejskiego prawa umów opracowanego w ostatnich latach w ramach programu badawczego UE – w proste, przyjazne operacyjne rozwiązanie dostosowane do potrzeb konsumentów oraz realiów otoczenia biznesu (IP/10/595). Grupa składająca się z ekspertów i praktyków w dziedzinie prawa z całej Europy, spotyka się obecnie raz w miesiącu w Brukseli. Konsultacje techniczne, które dziś się rozpoczęły, pomogą zagwarantować, że grupa omówi najważniejsze problemy w dziedzinie prawa umów, jakie stoją dziś przed konsumentami i przedsiębiorcami. Konsultacje potrwają do 31 stycznia 2011 r. Ich rezultaty pomogą Komisji opracować wnioski do 2012 r.