Kontrole przeprowadzane przez państwo portu odgrywają zasadniczą rolę w zapobieganiu katastrofom statków i ofiarom w ludziach, jak również ogromnym szkodom w środowisku powodowanym przez takie katastrofy. Przedsiębiorstwa oraz państwa osiągające słabe wyniki w tym zakresie będą poddawane bardziej intensywnym i skoordynowanym inspekcjom w portach UE. W ten sposób producenci oraz przedstawiciele innych gałęzi przemysłu będą mogli wybrać przedsiębiorstwo żeglugowe do przewozu ładunków lub pasażerów, posiadając pełną wiedzę na temat jego wyników w zakresie bezpieczeństwa.

Zgodnie z podstawową regulacją w zakresie inspekcji bezpieczeństwa statków przeprowadzanych w portach - dyrektywą UE 2009/16/WE w sprawie kontroli przeprowadzanej przez państwo portu - dnia 1 stycznia 2011 r. zasadniczej zmianie ulegnie system kontroli przeprowadzanej przez państwo portu (inspekcji dotyczących bezpieczeństwa technicznego w portach) na terenie Unii Europejskiej. W ramach nowego systemu ujednolicone zostaną nie tylko dotychczasowe unijne standardy kontroli przeprowadzanej przez państwo portu, ale również po raz pierwszy funkcjonować będzie całkowicie skoordynowany system obejmujący wszystkie inspekcje bezpieczeństwa przeprowadzane przez państwo portu na terenie UE. Nowy unijny system oparty będzie na zaawansowanym narzędziu informacyjnym THETIS (obsługiwanym przez Europejską Agencję ds. Bezpieczeństwa na Morzu (EMSA). THETIS będzie śledzić wszystkie inspekcje bezpieczeństwa statków przeprowadzane w portach na terenie UE. Poza tym będzie dokonywać analizy ryzyka, która posłuży do ustalania częstotliwości oraz priorytetów inspekcji dla właściwych organów państw członkowskich. Przyjęte przez Komisję nowe przepisy określają kryteria oceny profilu ryzyka statków w oparciu o informacje dotyczące działalności przedsiębiorstwa oraz państwa bandery dostępne w systemie THETIS.

Dotychczasowe przepisy UE zobowiązują co prawda państwa członkowskie do przeprowadzania inspekcji 25 proc. statków zawijających do ich portów i umożliwiają wpisanie na czarną listę statków, u których wykryto poważne braki i w konsekwencji nałożenie na przedsiębiorstwa będące właścicielami takich statków zakaz prowadzenia działalności na wodach UE, niemniej jednak obowiązujący system nadal działa według krajowych zasad, tzn. o wyborze 25 proc. statków przeznaczonych do inspekcji w krajowych portach decydują różne organy krajowe. Koordynacja na skalę unijną pomiędzy różnymi krajowymi organami jest ograniczona. Obecnie, wyniki wszystkich poszczególnych krajowych inspekcji nie są systematycznie analizowane na poziomie ogólnoeuropejskim, ani publikowane w całej UE.

Wprowadzany od 1 stycznia 2011 r. ogólnoeuropejski system koordynacji i analizy ma tym brakom zaradzić i umożliwić efektywniejsze korzystanie ze środków kontroli w portach, w szczególności skuteczniejsze identyfikowanie statków o wysokim ryzyku oraz przedsiębiorstw osiągających słabe wyniki w zakresie bezpieczeństwa. Wspomniany rejestr internetowy zawierał będzie listę przedsiębiorstw, których wyniki w zakresie bezpieczeństwa za okres co najmniej trzech miesięcy były niskie lub bardzo niskie. Statki wymienione w rejestrze, które są wykorzystywane przez przedsiębiorstwa osiągające złe wyniki w zakresie bezpieczeństwa wynikające z braków lub zatrzymań, będą poddawane bardzo częstym inspekcjom, podczas gdy statki obsługiwane przez przedsiębiorstwa osiągające dobre wyniki w tym zakresie będą rzadziej kontrolowane.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line