Strasburg: zmiany w prawie wyborczym niedopuszczalne tuż przed wyborami

Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 21 kwietnia uznał, że wprowadzenie zmian w prawie wyborczym na 7 miesięcy przed wyborami, skutkujących obiektywną niemożnością wzięcia udziału w wyborach organizacji mniejszości narodowej, stanowiło naruszenie prawa do wolnych wyborów i zakazu dyskryminacji.

Skarga do Trybunału została wniesiona przez rumuńską organizację zrzeszającą Turków oraz obywatela Rumunii, który kandydował w wyborach parlamentarnych w 2008 r. jako przedstawiciel tureckiej mniejszości narodowej w Rumunii. We wcześniejszych wyborach parlamentarnych z 2004 r. skarżąca organizacja nie weszła do parlamentu. Zgodnie z nowymi regulacjami prawa wyborczego, które weszły w życie zaledwie na kilka miesięcy przed wyborami parlamentarnymi z 2008 r., wszystkie organizacje mniejszości narodowych, które chciały wystawić swych kandydatów w wyborach, a nie były na ten moment reprezentowane w parlamencie, musiały mieć status organizacji pożytku publicznego. Skarżąca nie spełniła tego warunku, a zatem jej udział w wyborach stał się niemożliwy. Przed Trybunałem zarzucono, iż tak pospieszna zmiana prawa wyborczego stanowiła naruszenie prawa do wolnych wyborów, chronionego w art. 3 protokołu nr 1 do Konwencji o prawach człowieka, w związku z zakazem dyskryminacji z art. 14 Konwencji.

  Wiesław Skrzydło,Marek Chmaj
  System wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej>>>

Trybunał zgodził się z tą argumentacją i stwierdził naruszenie Konwencji. Zgodnie z nowym prawem wyborczym te organizacje reprezentujące mniejszości narodowe, które nie znalazły się w rumuńskim parlamencie, dla udziału w kolejnych wyborach musiały spełnić dodatkowe kryterium, a mianowicie uzyskać status organizacji pożytku publicznego. Wymóg ten nie obowiązywał w wyborach z 2004 r., kiedy to inna organizacja zaledwie o kilka głosów wyprzedziła skarżącą w walce o miejsca zarezerwowane dla mniejszości narodowych. Tym samym skarżąca organizacja znalazła się w położeniu, w którym spełniała kryteria wyborcze w 2004 r., a w 2008 r. przestała je spełniać wobec wprowadzenia nowego, nieprzewidywalnego wcześniej warunku. Co więcej, spełnienie tego warunku było obiektywnie niemożliwe, ponieważ status organizacji pożytku publicznego jest przyznawany podmiotom prowadzącym projekty dobroczynne i społeczne co najmniej od trzech lat.

Trybunał stwierdził zatem, iż zmiana ordynacji wyborczej zaledwie siedem miesięcy przed wyborami parlamentarnymi odebrała skarżącej możliwość takiego zorganizowania swej działalności, aby spełnić nowo wprowadzone kryterium, uzyskać status organizacji pożytku publicznego i stanąć w wyborach. Uzyskanie wymaganego statusu było obiektywnie niemożliwe, a tym samym obiektywnie niemożliwe było spełnienie nowych warunków wyborczych. To wystarczyło, aby Trybunał uznał, iż miało miejsce naruszenie zakazu dyskryminacji w związku z prawem do wolnych wyborów, to jest art. 14 Konwencji o prawach człowieka i art. 3 protokołu nr 1 do Konwencji.

Tak wynika z wyroku Trybunału z 21 kwietnia 2015 r. w sprawie nr 16632/09, Danis i Association of Ethnic Turks przeciwko Turcji.