Strasburg: wydalenie ciężarnej matki z czwórką małych dzieci z naruszeniem Konwencji

Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 20 grudnia stwierdził naruszenie zakazu nieludzkiego i poniżającego traktowania, wolności przemieszczania się i zakazu zbiorowego wydalania cudzoziemców w związku z wydaleniem z Rosji kobiety w zaawansowanej ciąży razem z czwórką małych dzieci.

Skargę do Trybunału wniosła obywatelka Gruzji, która w 2006 r. została wydalona z Rosji razem ze swoją rodziną. Skarżąca była wówczas w 8 miesiącu ciąży i towarzyszyło jej czworo dzieci w wieku od 2 do 11 lat. Ze względu na brak komunikacji powietrznej pomiędzy Rosją a Gruzją, skarżąca z dziećmi została wsadzona do pociągu do Baku, w Azerbejdżanie. Na granicy rosyjsko-azerbejdżańskiej jej podróż została przerwana przez rosyjskich pograniczników, którzy wymusili od niej 400 dolarów i stwierdzili, że nie może kontynuować podróży ze względu na nieprawidłowości w dokumentach. Skarżąca została bez środków do życia, ona i jej dzieci nie mieli nawet zapewnionego jedzenia. Po dwóch tygodniach mieszkania w pobliskim mieście (gdzie udzieliła jej pomocy grupa przypadkowych rodaków) i licznych wizytach w urzędzie imigracyjnym powiązanych z dalszymi opłatami - podróż udało się ponowić i zakończyć. Dwa tygodnie później skarżąca urodziła martwe dziecko. Przed Trybunałem skarżąca zarzuciła, iż ten stan rzeczy stanowił naruszenie zakazu nieludzkiego i poniżającego traktowania (art. 3 Konwencji o prawach człowieka), wolności przemieszczania się (art. 2 protokołu nr 4 do Konwencji), zakazu zbiorowego wydalania cudzoziemców (art. 4 protokołu nr 4) i innych.

Trybunał zgodził się ze skarżącą i potwierdził wszystkie podniesione przez nią naruszenia praw podstawowych. Rząd rosyjski, ze swej strony, zaprzeczył, by zaskarżone wydarzenia w ogóle miały miejsce twierdząc, że w odnośnej przygranicznej miejscowości w ogóle nie zarejestrowano w tym czasie wjazdu jakichkolwiek obywateli gruzińskich. Trybunał dokonał samodzielnego ustalenia faktów i odkrył, że odpowiednia adnotacja administracyjna została poczyniona wyłącznie w odniesieniu do najmłodszego, dwuletniego dziecka skarżącej. Stąd Trybunał wywiódł, że dziecko nie mogło znaleźć się na granicy rosyjsko-azerbejdżańskiej samo i musiała mu towarzyszyć reszta rodziny.

Ustalone fakty pozwoliły Trybunałowi na potwierdzenie podniesionych zarzutów, a zwłaszcza na fakt naruszenia zakazu zbiorowego wydalania cudzoziemców z art. 4 protokołu nr 4, jako że skarżąca i jej rodzina zostali wydaleni z Rosji na podstawie ogólnikowo sformułowanej decyzji administracyjnej, bez żadnego uwzględnienia indywidualnych okoliczności sprawy. Nadto dwutygodniowa przerwa w podróży, spowodowana piętrzeniem przed skarżącą kolejnych trudności administracyjnych w związku z opuszczeniem państwa, które ją wydalało, bez zapewnienia jej odpowiednich warunków bytowych, sprowadzała się do postawienia ciężarnej skarżącej i jej małych dzieci w sytuacji nieludzkiego i poniżającego traktowania. Od decyzji krajowych organów władzy nie przysługiwały skarżącej żadne środki odwoławcze, a cała sytuacja stanowiła rażące naruszenie konwencyjnych standardów społeczeństwa demokratycznego i zasady praworządności. Miały tym samym miejsce naruszenia wskazanych postanowień Konwencji i protokołu nr 4.

Shioshivili i inni przeciwko Rosji - wyrok ETPC z dnia 20 grudnia 2016 r., skarga nr 19356/07.