Skargę do Trybunału wniosło dwóch obywateli Rosji odbywających karę dożywotniego pozbawienia wolności za poważne przestępstwa. Zgodnie z przepisami rosyjskiego kodeksu karnego kara dożywotniego pozbawienia wolności nie może zostać wymierzona kobietom, osobom, które w chwili popełnienia przestępstwa nie były pełnoletnie, oraz osobom, które miały więcej niż 65 lat w chwili wydania wyroku. Przed Trybunałem skarżący zarzucili, iż - jako pełnoletnich mężczyzn - wyłączenie to nie dotyczyło, co stanowiło dyskryminację ze względu na płeć i naruszenie ich prawa do wolności osobistej, to jest naruszenie art. 14 Konwencji o prawach człowieka w związku z jej art. 5.
Trybunał nie zgodził się ze skarżącymi i nie potwierdził zarzucanych naruszeń praw podstawowych.
Trybunał przypomniał, iż zgodnie z jego orzecznictwem sytuacja, w której osoby znajdujące się w analogicznym położeniu są różnie traktowane, nie narusza konwencyjnego zakazu dyskryminacji jedynie wówczas, gdy władze państwowe przedstawią wystarczające i istotne powody dla takiej różnicy w traktowaniu. Trybunał stwierdził, że uprawnionym uzasadnieniem zaskarżonej różnicy w traktowaniu jest realizacja zasad humanitaryzmu i sprawiedliwości, które wymagają prowadzenia polityki karnej z uwzględnieniem wieku oraz "cech psychologicznych" skazywanych osób. Zdaniem Trybunału środki zastosowane dla realizacji zasad sprawiedliwości i humanitaryzmu, to jest wyłączenie określonych kategorii oskarżonych spod możliwości wymierzenia kary dożywotniego pozbawienia wolności, mają charakter proporcjonalny. Względy takie jak wiek oskarżonego lub jego płeć (wobec przedstawionych Trybunałowi danych statystycznych dotyczących znacznie niższych wskaźników w odniesieniu do poważnej przestępczości wśród kobiet w porównaniu do mężczyzn, a także zwiększonego zagrożenia dla kobiet w środowisku więziennym niż w przypadku mężczyzn) stanowią elementy brane pod uwagę przy wymierzaniu kary w świetle realizacji celów, jakie kara taka ma spełniać.
Przed wywiedzeniem przyjętego wniosku Trybunał przeanalizował ogólne zasady stosowania kary dożywotniego pozbawienia wolności w Rosji i uznał je za zgodne ze standardami konwencyjnymi. Chodziło tu przede wszystkim o fakt skazania skarżących w drodze rzetelnego, kontradyktoryjnego procesu z zachowaniem wszelkich gwarancji oskarżonego i praw do obrony, a także istnienie prawidłowego systemu kontroli dalszego odbywania kary dożywocia i możliwości ubiegania się o warunkowe, przedterminowe zwolnienie po odbyciu 25 lat kary. Trybunał wskazał także, iż państwom-stronom Konwencji przysługuje określony margines uznania przy realizowaniu danych polityk karnych, a zaskarżone reguły wymierzania kary dożywotniego pozbawienia wolności nie wychodzą poza ten margines. W tym stanie rzeczy naruszenia art. 14 w związku art. 5 Konwencji nie było.
Khamtokhu i Aksenchik przeciwko Rosji - wyrok Trybunału z 24 stycznia 2017 r., skarga nr 60367/08.
