W ramach podmiotowości prawnej prawa cywilnego mieści się zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych i odpowiednio zdolność sądowa i procesowa. Z tych przyczyn wyłącznie województwu rozumianemu, jako jednostka samorządu terytorialnego przysługuje osobowość cywilno-prawna typu korporacyjnego, przy czym jego substratem są członkowie regionalnej wspólnoty samorządowej.

Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 maja 2014 r., V CSK 403/13, LEX nr 1486995.

Sąd Najwyższy przypomniał jednocześnie, iż uzupełnienie braków w zakresie prawidłowego określenia strony procesu jakim jest jednostka samorządu terytorialnego powinno nastąpić w płaszczyźnie właściwej reprezentacji. Działaniem takim sąd nie doprowadza do podmiotowej zmiany powództwa, lecz tylko do prawidłowego określenia (uściślenia) strony procesowej.

W rozpoznawanej sprawie istota sporu dotyczyła podmiotowości prawnej samorządu województwa, jako jednej z form samorządu terytorialnego oraz sposobu jego oznaczenia w postępowaniu sądowym, wymagającym - co do zasady - dla przeprowadzenia ważnego postępowania zdolności sądowej i procesowej strony (art. 64 i art. 65 § 1 k.p.c.), będącej refleksem osobowości prawnej (art. 33 k.c.) lub ustawowo przyznanej zdolności prawnej (art. 331 § 1 k.c.).

W omawianym postępowaniu z powództwem wystąpił podmiot określający siebie jako Samorząd Województwa, z dodatkowym wskazaniem na Wojewódzki Urząd Pracy. Wobec tego, że podmiot ten był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika Sąd Apelacyjny, rozpoznając apelację, odrzucił pozew z uwagi na brak zdolności sądowej powoda wskazując, iż nie było powinnością Sądu dociekanie, czy nie chodziło o ukryty pod tą nazwą inny podmiot, dysponujący osobowością prawną.

Rozpoznając zażalenie na to rozstrzygnięcie Sąd Najwyższy wskazał, iż zdolność sądowa przysługuje wyłącznie województwu, jako podmiotowi dysponującemu osobowością prawną, czyli będącemu podmiotem praw i obowiązków cywilnych. Stroną w obecnym sporze mogło być zatem jedynie województwo, a nie samorząd wojewódzki. Dopuszczalność zaś reprezentacji województwa przez wojewódzki urząd pracy bądź dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy oraz umocowanie do działania w sprawie wymaga poczynienia dalszych ustaleń i ocen prawnych.

Sąd Najwyższy podzielił przy tym zdanie skarżącego, że naruszono art. 70 § 1 zd. pierwsze w zw. z art. 199 § 2 k.p.c. uznając, że nie jest możliwe właściwe oznaczenie strony powodowej, tj. jako województwa a nie samorządu województwa, przy zachowaniu jej tożsamości podmiotowej, zatem że zachodzi bezwzględna negatywna przesłanka procesowa. Sąd Najwyższy przypomniał, iż ze względów pragmatycznych w praktyce orzeczniczej przyjęto, że możliwe jest uzupełnianie oznaczenia strony przez wskazanie jednostek organizacyjnych nie będących statio fisci lub statio municipalis, gdyż usprawnia to postępowanie rozpoznawcze i ewentualne przyszłe postępowanie egzekucyjne.

Dodał Sąd Najwyższy, iż niejednoznaczność nazewnictwa i rozwiązań prawnych, zwłaszcza wynikających z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawy o samorządzie województwa, prowadzi do wniosku, że zastosowanie przez sąd drugiej instancji sankcji odrzucenia pozwu stanowiło przejaw nadmiernego, nie zasługującego na akceptację formalizmu procesowego. Aby dopuszczalne było odrzucenie pozwu z przyczyny braku zdolności sądowej konieczne jest precyzyjne oznaczenie tej strony, a w rozpoznawanej sprawie budziło ono wątpliwości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004 r., IV CK 307/03, nie publ.). W rozpoznawanej sprawie możliwe zaś było naprawienie wady poprzez sprostowanie oznaczenia stron (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 400/98, nie publ.).