Przedmiotem sporu między inwestorem HGC Gretna Inv. , który wybudował hotel Hilton przy ul. Grzybowskiej w Warszawie a miastem stołecznym było podniesienie opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste. Nowa roczna opłata wynosiła milion 273 tys. zł
Użytkowanie zostało ustanowione w 1990 r. Od tego czasu opłata nie była zmieniana. Inwestor wystąpił o to, by miasto odliczyło od tej opłaty nakłady poniesione na infrastrukturę i powołał się na art. 77 ust. 4 ustawy z 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami. Według tego przepisu "przy aktualizacji opłaty, (...) na poczet różnicy między opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną zalicza się wartość nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego nieruchomości na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej po dniu dokonania ostatniej aktualizacji."
Ratusz na odliczenie kosztów inwestycji od opłaty rocznej nie zgodził się.
Sąd I instancji uwzględnia powództwo inwestora
Sąd Okręgowy rozstrzygnął kwestię na korzyść powoda tj. spółki inwestycyjnej, uznając, że można odliczyć wartość poniesionych nakładów przy pierwszej aktualizacji.
Sąd Apelacyjny w Warszawie powziął wątpliwość, czy przy aktualizacji opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste możliwe jest zaliczenie na poczet różnicy między opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną wartości nakładów poniesionych na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej dokonanych przed pierwszą aktualizacją opłaty. A jeśli tak - to czy można je zaliczyć w toku pierwszej aktualizacji?
Problem było jeszcze to, że nowe brzmienie art. 77 weszło w życie 23 sierpnia br. Do sprawy przystąpił RPO, który uznał, że możliwe jest takie odliczenie przed pierwszą aktualizacją opłaty. Jego zdaniem przepis nie jest jasny i wykładnia celowościowa ma tu decydujące znaczenie.
Zwrot nakładów przy kolejnej zmianie opłaty
Do sprawy przyłączył się Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdził, że wykładnia językowa przepisu byłaby niesłuszna, trzeba dokonać wykładni celowościowej. Zbyt długie oczekiwanie na zwrot nakładów przez użytkownika wieczystego skłania do twierdzenia, że rozliczenie ich może nastąpić przy pierwszej aktualizacji opłaty rocznej.
Sąd Najwyższy rozpatrując sprawę 24 sierpnia br., a wiec dzień po wejściu w życie nowego przepisu, podjął uchwałę, zgodnie z którą przewidziane w art. 77 ust. 4 i 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami w brzmieniu obowiązującym do dnia 22 sierpnia 2017 r. zaliczenie na poczet różnicy między opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego nieruchomości na budowę urządzeń infrastruktury technicznej nie może nastąpić przy pierwszej aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego.
Uzasadnienie uchwały
Jak wyjaśniała sędzia Bogumiła Ustjanicz art . 77 ust. 4 tej ustawy w brzmieniu do 22 sierpnia 2017 r. , poczynając od 22 września 2004 r. przewidywał, że zaliczenie nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego nieruchomości na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej możliwe było po dniu ostatniej aktualizacji.
Przepis ten był przez wszystkie lata rozumiany w ten sposób, że możliwość rozliczenia nakładów istnieje w ramach kolejnej aktualizacji opłaty poza opłata pierwszą. Zakwestionowanie tego stanowiska przez Sąd Okręgowy było związane z dodaniem do art. 77 ustępu piątego. Ten ustęp przewidywał możliwość dokonania rozliczenia wartości nakładów, które nie były dotychczas rozliczone. Stąd wysnuty został wniosek, że ustęp 5 przełamuje zasadę zawartą w ustępie 4 , czyli można rozliczyć nakłady w ramach każdej aktualizacji. - Takiego wniosku nie można wysnuć - podkreśliła sędzia Ustjanicz.
Wykładnia językowa tego przepisu prowadzi do wniosku, że ustawodawca wprowadził ograniczenia - dodał SN. - Celowościowe względy nie mogą przeważać, gdyż przepis tworzy zasady rozliczenia.
Sygnatura akt III CZP 33/17, uchwała trzech sędziów SN z 24 sierpnia 2017 r.