Sprawa dotyczyła przedsiębiorcy rolniczego Janusza W. Prezes KRUS w marcu 2015 r. wydał w jego sprawie decyzję, która odmawiała mu prawa do ubezpieczenia rolniczego z mocą wsteczną od 2003 r.  Działo się to pod wpływem zmiany ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, która weszła w życie 1 stycznia 2015 r.

Zlecenie od straży pożarnej
Wnioskodawca Janusz W. prowadził rolniczą działalność gospodarczą, ale też zawierał umowy cywilno-prawne i prowadził działalność gospodarczą poza rolnictwem. Zlecenia podpisywał z Państwową Strażą Pożarną, gdzie był kierowcą.
Od stycznia 2015 r. zaczął obowiązywać nowy przepis art. 5 b) ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Według tej regulacji rolnik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy, został objęty innym ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania umowy, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie wykonywania umowy.

Dwa wyroki oddalające powództwo
Sąd Okręgowy i Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddaliły odwołanie Janusza W. od decyzji prezesa KRUS.  Sądy obu instancji stanęły na stanowisku, że rolnik ubezpieczony w KRUS nie może korzystać z płacenia niższych składek ubezpieczenia rolniczego, gdy prowadzi nie rolniczą działalność gospodarczą. Gdyby tylko Janusz W. był związany umową zlecenia mógłby pozostać w KRUS. Sądy uznały, że do takich wniosków prowadzi art. 4 ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z 23 października 2014 r. Według tego przepisu, jeżeli dochodzi do kumulacji ubezpieczeń z różnych tytułów, to skutek nie może być wsteczny.

Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I, Andrzej Jakubecki

Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I i II

Od wyroku Sądu Apelacyjnego z 23 listopada 2016 r. Janusz W. złożył kasację, w której zwrócił uwagę na problem interpretacji art. 5 b) ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w stosunku do art. 5 a), który pozwala na wyjątki, takie jak prowadzenie pozarolniczej działalności i jednocześnie pozostanie przy rolniczym ubezpieczeniu.

Zbadać 15 lat aktywności rolnika
Sąd Najwyższy 20 marca br. uchylił wyrok sądu II instancji i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania.
Sędzia sprawozdawca Piotr Prusinowski podkreślił, że ustawodawca nie jest konsekwentny. Z biegiem czasu uelastycznia warunki ubezpieczenia rolniczego, a z drugiej strony - wprowadza przepis, który z mocą wsteczną odbiera możliwość korzystania z ubezpieczenia, jeśli rolnik podejmuje pozarolniczą działalność gospodarczą.
 W tej sytuacji nie zachodzi konflikt między zakazem prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i płaceniem składek do KRUS.
Sąd Najwyższy nie zgodził się z poglądem sądu apelacyjnego, że pozarolnicza działalność gospodarcza rolnika uniemożliwia mu objęcie ubezpieczeniem rolniczym. Taki zakaz dotyczy wyraźnie osób pracujących na umowie o pracę, czyli na etacie. Sądy obu instancji nie zbadały sytuacji Janusza W. Teraz muszą przeanalizować 15 lat opłacania składek i relacje między starszymi a nowymi przepisami.

Sygnatura akt III UK 40/17, wyrok z 20 marca 2017 r.