SN: odszkodowanie za grunty pod Pałacem Kultury może wynosić 25 mln zł

Wartość nieruchomości oceniana powinna być według przeznaczenia i planu zagospodarowania obowiązującego w momencie wydania decyzji wywłaszczeniowej, a nie obecne stwierdził Sąd Najwyższy. - W przypadku terenów pod Pałacem Kultury w Warszawie trzeba sprawdzić, czy ważny był plan z 1949 roku.

Sprawa byłaby typowa dla roszczeń odszkodowawczych za grunty przejęte dekretem Bieruta, gdyby nie rozbieżność poglądów różnych sądów w sprawie aktu planistycznego, potrzebnego do określenia stanu nieruchomości. 

Nieważność decyzji
Byli właściciele kamienic (i ich następcy prawni), które znajdowały się w miejscu, gdzie obecnie stoi Pałac Kultury i Nauki w Warszawie wnieśli pozew o odszkodowanie przeciwko skarbowi państwa i miastu. Powodem roszczenia była decyzja o wywłaszczeniu z sierpnia 1946 r., gdy władze Warszawy pozbawiły właścicieli praw do nieruchomości przy ul Złotej 30, które wówczas były tylko gruzami. W 1952 r. właściciele złożyli wniosek o ustanowienie użytkowania wieczystego. W lutym 1952 r. zapadła decyzja odmowna. W 2006 r. władze uznały nieważność tej decyzji.

Dwa różne poglądy
Sąd Okręgowy zasądził na rzecz dwóch powodów po 6,5 mln zł wraz z odsetkami. Na mocy art. 160 kpa stwierdził, że oceniać stan nieruchomości należy według stanu z  dnia wywłaszczenia i planu z 1946 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał , że plan zagospodarowania z 1949 r. nie obowiązywał. Dlatego, że nie było już Biura Odbudowy Stolicy, które by plan wprowadziło w życie. Zastosowanie, przynajmniej w tym sektorze miasta, powinien mieć plan z 1931 r., a według niego biegli wycenili odszkodowanie na 15 mln zł. I w rezultacie sąd II instancji zasądził powodom dodatkowe 3 mln zł.
Skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego wniosły dwie strony sporu. Powodowie domagali się 25 mln zł , co stanowiło wartość działki zgodnie z planem z  1949 r. Prokuratoria Skarbu Państwa natomiast żądała zmniejszenia odszkodowania.
Uchylenie wyroku II instancji

Sąd Najwyższy uchylił częściowo wyrok Sądu Apelacyjnego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sędzia Mirosław Bączyk stwierdził, że istotna w tej sprawie jest  uchwała całej Izby Cywilnej SN (sygn. III CZP 112/10), która mówiła o tym, że "do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej ostateczną decyzją administracyjną wydaną przed dniem 1 września 2004 r., której nieważność lub wydanie z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a. stwierdzono po tym dniu, ma zastosowanie art. 160 § 1, 2, 3 i 6 kpa.
Jeżeli ostateczna wadliwa decyzja administracyjna została wydana przed dniem wejścia w życie Konstytucji, odszkodowanie przysługujące na podstawie art. 160 § 1 pka. nie obejmuje korzyści utraconych wskutek jej wydania, choćby ich utrata nastąpiła po wejściu w życie Konstytucji."
- Dla określenia wysokości odszkodowania mają znaczenie przepisy planistyczne, ale i koncepcja planistyczna. Stan nieruchomości należy oceniać na 1952 rok, ale przy uwzględnieniu dzisiejszych cen - dodał sędzia Bączyk.
Sygnatura akt I CSK 467/14, wyrok z 12 marca 2015 r.