Jan L. wystąpił z roszczeniem o odszkodowanie przeciwko ministrowi środowiska i Ojcowskiemu Parkowi Narodowemu. Twierdził on, że tytułem do odszkodowania jest postanowienie ministra wydane z naruszeniem prawa (art.417 (1) par.2 kc). Zgodnie z kodeksem cywilnym za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna. Ponadto, jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem.
Dyrektor OPN odmawia
Powód jest właścicielem działek znajdujących się w otulinie Ojcowskiego Parku Narodowego. W 2004 roku wystąpił o pozwolenie na budowę jednorodzinnego domu. Inwestycja ta wymagała zgody dyrektora parku narodowego. Dyrektor w formie postanowienia odmówił uzgodnienia decyzji ustalającej warunki zabudowy i zagospodarowania terenu dla tej działki. W uzasadnieniu postanowienia Dyrektor Ojcowskiego Parku Narodowego stwierdził, że działka znajduje się na terenie otuliny Parku. Zgodnie z orzecznictwem ustawowo określony cel otuliny stanowi podstawę do formułowania ograniczeń w sferze wykonywania własności nieruchomości położonych w otulinie. W otulinie parku narodowego można lokalizować tylko takie inwestycje, które dla tego parku nie stwarzają zagrożenia wynikającego z działalności człowieka. Natomiast o niemożności zaakceptowania określonej inwestycji na terenie otuliny przesądza brak możliwości pogodzenia tej inwestycji z funkcją ochronną otuliny.
Zdaniem Dyrektora Ojcowskiego Parku Narodowego wobec uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego można było oczekiwać wycofania przez wójta gminy wniosku o uzgodnienie.
Zażalenie właściciela działki
Zażalenie na to postanowienie złożył powód formułując zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia oraz naruszenia przepisów postępowania. W sierpniu 2006 r. Minister Środowiska umorzył postępowanie odwoławcze. Minister Środowiska stwierdził, że odkąd wszedł w życie Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy W. wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu stało się bezprzedmiotowe. Umorzenie postępowania odwoławczego powoduje, iż zachowuje moc wiążącą rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji.
WSA uchyla postanowienie ministra
Na postanowienie powód złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. WSA 14 grudnia 2006 r. stwierdził, że zasługuje na uwzględnienie. Zaskarżone postanowienie zapadło z naruszeniem art. 138 § 1 pkt.3 kpa. Zgodnie z treścią wymienionego przepisu jedną z form zakończenia postępowania przez organ odwoławczy jest umorzenie postępowania odwoławczego. Umorzenie postępowania odwoławczego może nastąpić tylko wówczas gdy stanie się ono bezprzedmiotowe np. gdy strona cofnie odwołanie lub gdy okaże się, że odwołanie zostało wniesione nie przez stronę postępowania. Umorzenie postępowania odwoławczego może też nastąpić wówczas gdy przestanie istnieć przedmiot kontroli to jest rozstrzygniecie organu pierwszej instancji. W sprawie zakończonej zaskarżonym postanowieniem żadna z tych przesłanek nie wystąpiła. Jednak - jak zaznaczył WSA - prawidłowo zachował się Dyrektor Parku Narodowego, który wydał merytoryczne rozstrzygnięcie, zaś swój pogląd o konsekwencjach uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zawarł jedynie w uzasadnieniu postanowienia.
Pozew o odszkodowanie
W konsekwencji tego wyroku minister 2 lipca 2007 r. uchylił postanowienie dyrektora parku i umorzył postepowanie. W takiej sytuacji powód wystąpił o zapłatę odszkodowania, gdyż w okresie luki planistycznej, po wygaśnięciu starego planu i nie uchwaleniu nowego ( w maju 2005 r.) - nie mógł wybudować domu. Dyrektor parku - zdaniem skarżącego - naruszył prawo, gdyż, nie wydał zgody, a brak jego zgody uniemożliwił wydanie decyzji o warunkach zabudowy. Wyrok WSA miał być prejudykatem czyli stwierdzenie w niezgodności decyzji lub orzeczenia z prawem.
Sąd I instancji oddalił pozew, podobnie uczynił Sąd Apelacyjny, który stwierdził, że postanowienie ministra o umorzeniu postępowania, nie jest objęte art.417 (1) kc . Ponadto skarżący nie wykazał adekwatnego związku przyczynowego między powstałą szkodą a spornym postanowieniem. Przyczyną nie wydania decyzji o warunkach zabudowy było wejście w życie nowego planu zagospodarowania. Natomiast dyrektor parku miał podstawy, aby odmówić uzgodnienia decyzji ustalającej warunki zabudowy - dodał sąd II instancji.
SN oddala skargę
Od tego wyroku powód złożył skargę kasacyjną, w której pełnomocnik powoda twierdził, że umorzenie postępowania może być źródłem szkody. Sąd Najwyższy w wyroku z 21 października orzekł, że skarga jest niezasadna i ją oddalił. Zdaniem SN mamy tu do czynienia z roszczeniem deliktowym. Lecz nie można w tym wypadku mówić o bezprawnym wykonywaniu władztwa przez władzę publiczną, wywołującym szkodę materialną.
Przyczyną oddalenia kasacji jest - jak podkreśliła sędzia sprawozdawca Agnieszka Piotrowska - nie istnienie związku przyczynowego między wydaniem postanowienia i uchyleniem go przez WSA a szkodą, która miała powstać w majątku powoda. - Szkoda to nie są uzyskane korzyści, które powstałyby gdyby wydano decyzję o warunkach zabudowy - powiedział SN
Sygnatura akt III CZP 70/15, wyrok SN z 21 października 2015 r.
