SN: niższe emerytury dla osób z łączności urzędów spraw wewnętrznych PRL

Osoby, które w latach 1984-1990 pełniły służbę w Zarządzie Łączności MSW i Wydziałach Łączności Wojewódzkich Urzędów Spraw Wewnętrznych, są byłymi pracownikami organów bezpieczeństwa państwa - taką uchwałę podjął Sąd Najwyższy w Izbie Pracy.

Pytanie, które postawił pierwszy prezes Sądu Najwyższego prof. Małgorzata Gersdorf wynikło w związku z wątpliwościami interpretacyjnymi art. 2 ust. 1 pkt 5 i ust. 3 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990.

Wątpliwe definicje
Według tego przepisu organami bezpieczeństwa państwa są instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych. A także do SB należały jednostki MSW, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa, oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami.
Jeśli pracownicy tych jednostek byli zatrudnieni w czasie PRL organach SP, to dzisiaj nie mogą otrzymywać wyższych emerytur.
Wątpliwości sądów budziło zakwalifikowanie do SB osób zatrudnionych w Zarządzie Łączności MSW i wydziałach wojewódzkich.

Wyroków potwierdzających było 19
Osoby te - jak wynika z badań IPN - w praktyce zajmowały się kryptografią i szyfrowaniem dokumentów dla potrzeb milicji i SB.
Pogląd, że był to okres służby w organach bezpieczeństwa sądy okręgowe wyraziły w dziewięciu wyrokach, przy czym siedem z nich zostało utrzymanych w mocy przez sądy apelacyjne. W dwóch
pozostałych rozstrzygnięciach sądy apelacyjne uznały, że służba w Zarządzie (Biurze ) Łączności
MSW nie była służbą w organach bezpieczeństwa państwa.
W sumie wydanych zostało 19 wyroków potwierdzających, że służba w Zarządzie Łączności była służbą w organach bezpieczeństwa państwa oraz 7 wyroków o przeciwnej treści.

Pogląd za zaliczeniem do SB
Sądy uznające, że służba w Zarządzie Łączności była służbą w organach SB swój pogląd opierały
w szczególności na treści decyzji ministra spraw wewnętrznych z  8 grudnia 1983 r., o której mowa w notatce generała Straszewskiego, poddającej Wydział Łączności do bezpośredniego nadzoru zastępcom szefów wojewódzkich MSW ds. Służby Bezpieczeństwa, ale której nie ma w wykazie resortowych aktów prawnych. A także  - zarządzeniu 098/83 Ministra Spraw Wewnętrznych z 30 grudnia 1983 r. w sprawie zakresu działania członków Kierownictwa MSW, które przyporządkowało Zarząd Łączności do bezpośredniego nadzoru Szefowi Służby Zabezpieczenia Operacyjnego, której to przyporządkowanie ma - zdaniem orzekających sądów - dowodzić włączenia pionu łączności w struktury Służby Bezpieczeństwa.

Nie byli SB-kami
Pogląd zupełnie odmienny przedstawiły cztery sądy okręgowe i trzy sądy apelacyjne. Argumentem decydującym było stwierdzenie, że służba w Milicji Obywatelskiej od 14 grudnia 1954 r. nie była równoznaczna ze służbą w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu ustawy ( tak też wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lutego 2010, K 6/09). A łączność pracowała właśnie dla milicji.
Ponadto sądy stwierdzały, że § 10 zarządzenia 098/83 Ministra Spraw Wewnętrznych z 30 grudnia 1983 r. w sprawie zakresu działania członków Kierownictwa MSW postanawia jedynie, że Szef Służby Zabezpieczenia Operacyjnego gen. Stochaj nadzoruje jednostkę organizacyjną MSW jaką jest Zarząd Łączności. Za wykluczeniem łączności przemawiają także akty resortowe wydane po 1989 rokiem.
Takie stanowisko przedstawiła też I prezes SN.
Prokurator Generalny wypowiedział jednak zdanie przeciwne. Według prokuratury od 1983 r. regulamin Urzędu MSW określał strukturę Służby Bezpieczeństwa. Zarząd Łączności i organy terenowe zaliczono wówczas do struktury SB.

Uchwała SN
Sąd Najwyższy przychylił się do argumentów Prokuratora Generalnego i podjął uchwałę, według której, osoba pełniąca w latach 1984-1990 służbę w Zarządzie Łączności MSW i Wydziałach Łączności Wojewódzkich Urzędów Spraw Wewnętrznych, jest osobą, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 15b ust. 1 ustawy z dnia 19 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Sygnatura akt III UZP 8/15, uchwała 7 sędziów Izby Pracy SN z 14 października 2015 r.

  Historyczno-prawna analiza struktur organów bezpieczeństwa w Polsce Ludowej (1944-1990)