SN: nieważność nabycia ziemi przez cudzoziemca

Nabycie użytkowania wieczystego gruntu przez spółkę zagraniczną w postaci połączenia z inną spółką jest nieważne co do skutku. W wyniku czego grunt nadal pozostaje we własności Skarbu Państwa, a użytkowanie wygasa - taki jest sens uchwały Sądu Najwyższego.

Problem powstał w momencie, gdy minister spraw wewnętrznych wniósł do sądu pozew o stwierdzenie nieważności nabycia użytkowania wieczystego przez spółkę WS z o.o. Spółka ta w 2010 r. nabyła prawo użytkowania wieczystego nieruchomości rolnej położonej w województwie mazowieckim bez uzyskania zezwolenia ministra spraw wewnętrznych. Pozwolenie to było konieczne, gdyż nastąpiło połączenie spółki pozwanej z inną spółką zagraniczną P. w wyniku uchwały. Spółka ta stała się więc podmiotem zagranicznym. Zgodnie z art. 6 ustawy  z 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nabycie nieruchomości przez cudzoziemców wbrew przepisom ustawy jest nieważny. 
W ocenie Sądu Okręgowego nabyciem nieruchomości jest nabycie prawa własności lub użytkowania wieczystego na podstawie każdego zdarzenia prawnego. Sąd stwierdził, że nie jego rolą było określenie, kto będzie właścicielem nieruchomości po stwierdzeniu nieważności.
Apelację od tego orzeczenia wniosła pozwana spółka i uchylenie wyroku sądu I instancji. Stwierdziła, że pozwana spółka nie nabyła spornej nieruchomości, gdyż spółka utraciła byt prawny. Sąd Najwyższy potwierdził w wyroku z 14 listopada 2014 r., że likwidacja majątku  jest niemożliwa.
Sąd Apelacyjny dostrzegł poważne zagadnienie prawne, które przedstawił Sądowi Najwyższemu w postaci pytania: czy roszczenie o stwierdzenie nieważności obejmuje żądanie stwierdzania nieważności określonej czynności prawnej bądź zdarzenia prawnego powodujących skutek w postaci nabycia nieruchomości przez cudzoziemca. Czy też jedynie stwierdzenia nieważności samego skutku w postaci nabycia nieruchomości - niezależnie od tego przez jaką czynność lub zdarzenie ten skutek został wywołany?
Sąd Najwyższy 20 listopada 2015 r. podjął uchwałę, zgodnie z którą roszczenie przewidziane w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców zmierza do stwierdzenia nieważności skutku w postaci nabycia własności (użytkowania wieczystego) nieruchomości.

Tym samym  stwierdzenie nieważności nabycia nieruchomości  przez cudzoziemca  nie oznacza, że ta nieruchomość staje się niczyja. Spółce przyznano bowiem prawo użytkowania wieczystego, a prawo własności nadal należy do Skarbu Państwa. 
Sygnatura akt III CZP 80/15, uchwała trzech sędziów z 20 listopada 2015 r.
 

Dowiedz się więcej z książki
	Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców. Komentarz rzetelna i aktualna wiedza darmowa wysyłka od 50 zł