Sędziowie przyłączą się do protestu w sprawie urzędówek? Apelują o to adwokaci z Łodzi

Zgromadzenie Izby Adwokackiej w Łodzi przyjęło uchwałę wzywającą ministra sprawiedliwości do prac nad reformą „urzędówek”. Łódzcy adwokaci chcą wprowadzenia kwoty bazowej procentowo odniesionej do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale roku poprzedniego, a także uregulowania wynagrodzenia adwokatów reprezentujących małoletnich oraz m.in. za dyżury obrończe. Apelują również do sędziów, by w ramach solidarności ze środowiskiem adwokackim, w okresie od 1 do 30 października 2025 r. nie wyznaczali terminów rozpraw i posiedzeń, w których występuje adwokat z urzędu.

Zgromadzenie zobowiązało dziekana ORA w Łodzi do zaniechania na co najmniej 60 dni wyznaczania i przekazywania do sądów powszechnych i administracyjnych, a także do SN i TK, zarządzeń o wyznaczeniu pełnomocnika z urzędu i kandydata na kuratora.

To kolejna izba, w której rozważany jest taki protest. Problem z „urzędówkami” narasta od dłuższego czasu. Sytuacji nie zmieniło zrównanie w połowie 2024 r. stawek za świadczenie pomocy prawnej z urzędu z minimalnymi stawkami dla adwokatów i radców z wyboru, ani podniesienie od stycznia br. najniższych stawek w 11 kategoriach spraw. W opiniowaniu są projekty rozporządzeń podwyższające stawki w kolejnych grupach spraw.  

Czytaj: Szykuje się ogólnopolski protest w sprawie urzędówek>>

Częstochowa, Zielona Góra, Warszawa

Przypomnijmy, że pierwsza tego typu uchwała, przyjęta w kwietniu, zobowiązywała dziekana ORA w Częstochowie do „zaniechania na okres 30 dni wyznaczania i przekazywania do sądów powszechnych zarządzeń o wyznaczeniu pełnomocnika z urzędu oraz kandydata na kuratora w postępowaniu cywilnym i karnym”.

Zgodnie z procedurami, właściwa okręgowa izba adwokacka i okręgowa izba radców prawnych prowadzą listy adwokatów/radców prawnych wykonujących zawód. Listy te zawierają również informacje o pełnomocnikach, którzy mogą świadczyć pomoc prawną z urzędu. Niektóre rady przeprowadzają ankiety, w których można zadeklarować gotowość lub jej brak do świadczenia takiej pomocy oraz określić preferowane kategorie spraw. Wyznaczenia pełnomocnika dokonuje:

• w sprawach administracyjnych – ORA/OIRP na wniosek sądu administracyjnego,
• w sprawach cywilnych – właściwa ORA/OIRP,
• w sprawach karnych, karno-skarbowych i wykroczeniowych – prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy.

W tamtej uchwale zgromadzenie częstochowsko-piotrkowskie wezwało ministra sprawiedliwości do podjęcia prac nad reformą wynagrodzeń za pomoc prawną z urzędu, z kwotą bazową odniesioną do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.

Następnie, na początku maja, Zgromadzenie Izby Adwokackiej w Zielonej Górze zobowiązało swoją radę do analogicznego 30-dniowego zaniechania wyznaczania pełnomocników i kuratorów.

W miniony weekend swoje dwie uchwały dotyczące urzędówek przyjęło Zgromadzenie Adwokackie w Warszawie.

Zgodnie z pierwszą, warszawska ORA ma zostać zobowiązana do:

- powołania stałej komisji przy Okręgowej Radzie Adwokackiej, której zadaniem będzie m.in. opracowanie projektu zmian legislacyjnych, dotyczących ustanawiania pełnomocników, obrońców z urzędu, kuratorów, reprezentantów dziecka oraz ich wynagradzania;
- opracowania zmian w funkcjonowaniu systemu nieodpłatnej pomocy prawnej, tak aby był on efektywny i właściwie finansowany.
Komisja ma współpracować z Naczelną Radą Adwokacką, samorządami prawniczymi oraz ośrodkami akademickimi.

Zgromadzenie wzywa również ministra sprawiedliwości do:

• uchylenia rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie wynagrodzenia i zwrotu wydatków kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej oraz wydania nowego rozporządzenia, w którym wynagrodzenie kuratora będzie równe wynagrodzeniu adwokata za pomoc prawną z urzędu;
• zmiany art. 517j par. 1 k.p.k. poprzez dodanie, że dyżury obrończe w postępowaniu przyspieszonym są odpłatne, oraz wydania rozporządzenia określającego wysokość wynagrodzenia za te dyżury – nie niższą niż iloczyn minimalnej stawki godzinowej i liczby godzin dyżuru.

Ogólnopolski protest

Zgromadzenie zobowiązało Radę do realizacji ogólnopolskiej akcji protestacyjnej, w porozumieniu z NRA i samorządem radców prawnych. Protest ma polegać na:

• wstrzymaniu na co najmniej 30 dni wyznaczania pełnomocników z urzędu w sprawach cywilnych i sądowoadministracyjnych (z wyłączeniem spraw z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, konwencji haskiej oraz spraw o zgodę na zabieg leczniczy);
• wstrzymaniu przekazywania sądom list obrońców w sprawach karnych, kuratorów, reprezentantów dziecka oraz adwokatów dyżurujących w trybie przyspieszonym. 

Zgromadzenie apeluje również do członków Izby o powstrzymanie się od świadczenia pomocy prawnej z urzędu w postępowaniach sądowych (z wyłączeniami jak wyżej) oraz w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej. NRA ma zabezpieczyć środki na pokrycie ewentualnych kar porządkowych nałożonych na adwokatów, którzy odmówią udziału w czynnościach w ramach protestu.

Druga uchwała wzywa ministra sprawiedliwości do zmiany zasad ustalania wynagrodzenia za pomoc prawną z urzędu. Wynagrodzenie to miałoby być określane procentowo w odniesieniu do minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku. Zgodnie z uchwałą: „Wynagrodzenie to nie powinno być w żadnym wypadku niższe niż 60 proc. ww. wskaźnika – w nieprzekraczalnym terminie do końca dnia 31 grudnia 2025 r.”

Radcy ze Szczecina wyrażają sprzeciw

Zgromadzenie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Szczecinie w swojej uchwale również sprzeciwiło się sytuacji, w której przepisy rozporządzeń dotyczących stawek minimalnych i urzędówek nie przewidują żadnego mechanizmu waloryzacyjnego określonych w nich kwot, a waloryzacja nie miała miejsca co najmniej od 10 lat.

– Prowadzi to do braku urealnienia wysokości opłat w stosunku do nakładu pracy pełnomocnika będącego radcą prawnym i rosnących cen innych usług oraz przeniesienia kosztów funkcjonowania systemu pomocy prawnej w sądach na ryzyko ekonomiczne pełnomocników – wskazano. Zgromadzenie zobowiązało też swoich przedstawicieli w Krajowej Radzie Radców Prawnych oraz zaapelowało do KRRP o podjęcie na najbliższym posiedzeniu plenarnym stanowczych działań zmierzających do gruntownej zmiany rozporządzeń kosztowych, uznając jednocześnie dotychczasową działalność powołanego przy ministrze sprawiedliwości pełnomocnika ds. określenia zasad ponoszenia przez państwo kosztów pomocy prawnej udzielanej z urzędu przez adwokatów i radców prawnych za niewystarczającą, a w szczególności nieprzynoszącą od roku od jego powołania żadnych wymiernych zmian w przedmiotowej materii.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.