Ta antykorupcyjna agenda Rady Europy opublikowała 22 czerwca br. raport na temat sytuacji w polskim sądownictwie po zmianach w ustawie o Sądzie Najwyższym (SN), Krajowej Radzie Sądownictwa (KRS) oraz w ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych dokonanych w latach 2016-2018.

W ocenie GRECO, niezależność sędziego uznać należy za fundament państwa prawa oraz zaufania obywateli do wymiaru sprawiedliwości. - Jeśli sędziowie w podejmowaniu decyzji będą się kierować także zewnętrznymi względami (np. kwestiami awansu zawodowego), a nie tylko prawem, które mają za zadanie stosować, to sądownictwo stanie się skorumpowane - czytamy w raporcie.

Czytaj: Wiceszef KE ma uruchamiać procedury ws polskiego SN>>


To można jeszcze zmienić

Z uwagi na to w swoim raporcie GRECO postuluje przyjęcie przez polski rząd następujących zmian odnośnie wymiaru sprawiedliwości w Polsce:

  • sposób wyboru przedstawicieli sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) powinien zapewniać, że co najmniej połowa składu KRS zostanie obsadzona przez sędziów wybranych przez środowisko sędziowskie, a nie – jak to mam miejsce w chwili obecnej – przez polityków;
  • należy ponownie rozważyć zasadność ustanowienia w Sądzie Najwyższym Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Izby Dyscyplinarnej;
  • należy ograniczyć zakres ingerencji przedstawiciela władzy wykonawczej (Prezydent RP) w wewnętrzną organizację Sądu Najwyższego;
  • należy przyjąć, że wprowadzony w nowej ustawie o SN obniżony wiek przejścia w stan spoczynku sędziów nie będzie miał obligatoryjnego zastosowania wobec sędziów Sądu Najwyższego sprawujących swój urząd w dniu wejścia w życie wskazanej ustawy oraz że nie będzie połączony z rozwiązaniem polegającym na przedłużaniu możliwości sprawowania funkcji sędziego SN przez Prezydenta RP;
  • procedury odnoszące się do postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów Sądu Najwyższego oraz sędziów sądów powszechnych powinny wykluczać potencjalny wpływ przedstawicieli władzy wykonawczej i ustawodawczej w tym względzie, w szczególności należy wyeliminować możliwość ingerencji przedstawicieli władzy wykonawczej (Prezydenta RP oraz Ministra Sprawiedliwości/Prokuratora Generalnego) w to postępowanie ;
  • procedury dotyczące mianowania i odwoływania ze stanowiska prezesów sądów powinny wykluczać nadmierny i bezprawny wpływ władzy wykonawczej na sposób obsadzania tych stanowisk.

Prośba o propozycje zmian i publikację raportu

W swoim raporcie GRECO zachęca rząd polski do przedstawienia – do dnia 31 marca 2019 r. - sprawozdania na temat środków podjętych przez Polskę w celu implementacji zaleceń podniesionych przez GRECO w raporcie.

GRECO zachęca też polski rząd do przetłumaczenia na język polski całości zaprezentowanego przez GRECO raportu oraz jego publikacji w najwcześniejszym możliwym terminie.

Raport GRECO został przygotowany na podstawie analizy nowych ustaw i opinii innych organizacji międzynarodowych oraz rozmów z przedstawicielami środowisk prawniczych, urzędnikami resortu sprawiedliwości, członkami nowej Krajowej Rady Sądownictwa oraz organizacjami pozarządowymi.