Posłowie chcą lepszej ochrony wizerunków podejrzanych

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego pracuje nad kompleksową nowelizacją prawa prasowego, a tymczasem w Sejmie powstał projekt zmiany art. 13 tej ustawy, dotyczącego m.in. zasad ujawniania wizerunku i danych osobowych osób podejrzanych, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe. Komisja proponuje wprowadzić do Prawa prasowego przepis stwierdzający, że na takie postanowienie prokuratora podejrzanemu przysługuje zażalenie do Sądu Rejonowego.

Decyzję o wystąpieniu z inicjatywą ustawodawczą w tym zakresie podjęła sejmowa Komisja Ustawodawcza, w związku ze zgłoszeniem w przez rzecznika praw obywatelskich w 2009 r. wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o orzeczenie niezgodności z Konstytucją art. 13 § 3, który przewiduje, że prokurator może zezwolić na publikację wizerunku m.in. innymi osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa „ze względu na ważny interes społeczny”. Na postanowienie takie nie przysługuje obecnie zażalenie do sądu, decyzji prokuratora nie można więc zakwestionować. RPO stwierdził, że tak skonstruowany przepis narusza art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji, tj. prawo do sądu oraz prawo do efektywnego środka zaskarżenia.
- Istota tego problemu sprowadza się do braku sądowej kontroli takich rozstrzygnięć, pomimo że w sposób bezpośredni dotyczą one sfery chronionego konstytucyjnie prawa do życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia (…)Brak sądowej kontroli zezwolenia prokuratora na ujawnienie danych osobowych i wizerunku podejrzanego sprawia, że w omawianym zakresie nie istnieje zewnętrzna kontrola decyzji procesowych podejmowanych przez prokuraturę na etapie postępowania przygotowawczego" - napisał dr Janusz Kochanowski, przypominając, że wydawane przez prokuratora zarządzenie nie zawiera nawet uzasadnienia, nie ma więc możliwości zapoznania się z powodami, jakimi kierował się prokurator, wydając zezwolenie lub odmawiając tego - napisano we wniosku Rzecznika do TK.
RPO podkreśla dodatkowo, że udzielanie przez prokuratora takiego zezwolenia i posługiwanie się w procesie decyzyjnym przesłankami niedookreślonymi "powoduje niedopuszczalną dowolność i tym samym wprowadza zagrożenie arbitralnością i brakiem przewidywalności decyzji podejmowanych w sprawach doniosłych dla obywateli, bo dalece ingerujących w ich prawa i wolności obywatelskie, które to decyzje z uwagi na brak zewnętrznej kontroli nie mogą być przedmiotem oceny, weryfikacji i wykładni przez organy orzecznicze".
Zarówno Sejm, jak i Prokurator Generalny przesłali już swoje stanowiska w sprawie wniosku Recznika do TK, w których zgodzili się z argumentacją RPO. Dlatego też, posłowie chcąc wyprzedzić spodziewane, ich zdaniem, orzeczenie Trybunału, już teraz podjęli działania mające na celu przedstawienie stosownej inicjatywy ustawodawczej.
Biuro Analiz Sejmowych zaproponowało już wstępnie nowe brzmienie art. 13, które zrealizuje postulaty RPO, Sejmu i PG. BAS chciałby dodać do art. 13 nowy § 4, który stanowiłby, że „na postanowienie prokuratora, o którym mowa w § 3 podejrzanemu przysługuje zażalenie do Sądu Rejonowego, w okręgu którego toczy się przeciw niemu postępowanie”.

 Źródło: Helsińska Fundacja Praw Człowieka