W pierwszym dniu konferencji zostały przedstawione referaty dotyczące ochrony praw podatnika w prawie europejskim i międzynarodowym. Pierwszy referat związany z ochroną praw podatnika wygłosił prof. Pasquale Pistone z Uniwersytetu w Salerno i Uniwersytetu w Wiedniu. Prelegent odniósł się do kwestii poszanowania czterech swobód (swobody przepływu osób, towarów, kapitału oraz swobody świadczenia usług) w procesie zabezpieczenia praw podatnika. Mówił o praktycznych aspektach powoływania się przez podatników na orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (dalej: ETS) i o trudnościach, jakie mogą dla nich stąd wynikać.
Dr Adam Zalasiński, polski Ekspert Narodowy w Dyrekcji Generalnej Podatków i Unii Celnej w Komisji Europejskiej w Brukseli oraz pracownik naukowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w referacie przedstawił rolę ETS jako instytucji UE oraz omówił zakres kompetencji ETS (w postępowaniu spornym - w trybie art. 226 TWE oraz w postępowaniu niespornym, związanym z wydawaniem orzeczeń wstępnych - w trybie art. 234 TWE). Ponadto dr Adam Zalasiński odniósł się do sposobu rozumienia przez ETS czterech swobód, nawiązując do kilku ważnych orzeczeń dotyczących spraw z zakresu podatków bezpośrednich, a ponadto przedstawił - w odniesieniu do powyższego kontekstu - znaczenie testu proporcjonalności.
Profesor Daniel Deak (Uniwersytet w Budapeszcie) w prezentacji o egzekwowaniu praw podatnika w prawie wspólnotowym położył nacisk na rolę zasady niedyskryminacji (equivalence principle) jako zasady ograniczającej autonomię proceduralną państw członkowskich w zakresie stanowienia i stosowania przepisów prawnych odnoszących się do podatków bezpośrednich. Odniósł przy tym powyższe rozważania do procesu harmonizacji prawa podatkowego w państwach członkowskich.
Przedstawiciele kilku państw członkowskich UE (Austrii, Belgii, Polski, Niemiec, Włoch, a drugiego dnia konferencji - Hiszpanii i Szwecji) oraz Rosji i USA zaprezentowali raporty narodowe dotyczące ochrony praw podatnika. Raporty narodowe stanowiły podstawę do opracowania referatu generalnego (prof. Włodzimierz Nykiel, mgr Małgorzata Sęk, Uniwersytet Łódzki, CDiSP), stanowiącego analizę legislacji dotyczącej ochrony praw podatnika w wyżej wymienionych państwach, z naciskiem na rozwiązania systemowe i proceduralne. Referat generalny został przedstawiony drugiego dnia konferencji.
Pierwszego dnia konferencji wygłoszono również referaty odnoszące się do karty praw podatnika oraz instytucji rzecznika praw podatnika. Profesor Philip Baker z Institute of Advanced Legal Studies w Londynie omówił rodowód i praktyczne znaczenie karty praw podatnika jako zbioru podstawowych praw i obowiązków podatnika w jego relacjach z organami podatkowymi. Z kolei prof. Fernando Serrano (Uniwersytet Complutense w Madrycie) krótko zanalizował historię instytucji rzecznika praw podatnika, jego funkcje i misję, jaka winna mu przyświecać przy wypełnianiu nałożonych nań obowiązków. Mgr Agnieszka Leszczyńska (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) omówiła Europejską Konwencję Praw Człowieka jako narzędzie ochrony praw podatnika. Drugiego dnia konferencji prof. Jan de Goede (International Bureau of Fiscal Documentation w Amsterdamie) wygłosił referat na temat ochrony praw podatnika w międzynarodowym prawie podatkowym, koncentrując się na sytuacji podatnika w świetle umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, opartych na Konwencji Modelowej OECD.
Ponadto prof. dr hab. Elżbieta Chojna-Duch, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów, przedstawiła zagadnienie ochrony praw podatnika z punktu widzenia polskiej administracji podatkowej, mówiąc o podjętych już i planowanych działaniach służących polepszeniu ochrony praw podatnika. W drugim dniu konferencji, oprócz części stanowiącej kontynuację problematyki ochrony praw podatnika, odbyła się odrębna sesja dotycząca polityki podatkowej, w ramach której zostały przedstawione referaty dotyczące dobrego opodatkowania w obliczu złej polityki (dr Jarosław Neneman, Uniwersytet Łódzki, CDiSP), dobrego i sprawiedliwego systemu opodatkowania i konkurencji systemów podatkowych (prof. Hans-Georg Petersen, Uniwersytet w Poczdamie), podatków dochodowych od osób fizycznych (Christian Valenduc, Federalne Ministerstwo Finansów Belgii), podatku liniowego (prof. Michael Keen, International Monetary Fund). Profesor Keen odniósł się również do kwestii optymalnego modelu podatku dochodowego, kładąc nacisk na analizę mocnych i słabych stron podatku liniowego. Sesja zakończyła się dyskusją na temat dobrego systemu podatkowego w warunkach demokracji parlamentarnej, w której wzięli udział m.in. prof. Marek Belka, prof. Michael Keen, dr Jarosław Neneman, prof. Hans-Georg Petersen, dr Christoph Rosenberg (IMF Europa Centralna i Kraje Nadbałtyckie) i dr Christian Valenduc.
/Redaktor naczelny Przeglądu Podatkowego/