Obserwatorzy przyjrzą się pracy KRS

Na pierwsze czytanie w Sejmie czeka projekt nowej ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, Jeśli zostanie uchwalona, zmienione zostaną przepisy uznane w ubiegłym roku za sprzeczne z konstytucją. Projekt przewiduje też szereg zmian w działaniu tego organu reprezentującego polski wymiar sprawiedliwości, w tym tak daleko idące nowości, jak tworzenie list rankingowych kandydatów na sędziów oraz możliwość uczestnictwa niezależnych obserwatorów w posiedzeniach zespołów KRS.

Projekt ustawy został przygotowany przez Senat, a podstawowym powodem podjęcia tej inicjatywy był wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 19 listopada 2009 r. Trybunał uznał w nim, że najważniejsze kwestie związane z procedowaniem Rady powinny być uregulowane w akcie normatywnym o randze ustawowej, a nie – jak jest dotychczas - w akcie wydawanym przez organ władzy wykonawczej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, „zbyt oszczędna treściowo regulacja ustawowa” skutkuje tym, że „(…) podstawą działania centralnego organu konstytucyjnego staje się nie ustawa, jak tego wymaga Konstytucja, ale rozporządzenie. „W przypadku gdy ustawa nie reguluje w sposób wystarczający albo w ogóle nie reguluje danej materii, przekazanie jej do uregulowania w akcie wykonawczym prowadzi do niedopuszczalnego uzupełnienia ustawy aktem niższej rangi.” Pozostawienie władzy wykonawczej (Prezydentowi) możliwości samodzielnego kształtowania zasadniczych elementów regulacji prawnej stanowi naruszenie standardów demokratycznego państwa prawnego zakazujących ustawodawcy przekazywania funkcji prawodawczych organom władzy wykonawczej - stwierdził TK. Senacki projekt zakłada, że wszystkie te przepisy zawierać będzie nowa ustawa.
Projekt przewiduje odmienne niż dotychczas ujęcie kompetencji KRS. Chodzi tu zwłaszcza o prawo do wypowiadania się w sprawach dotyczących sądownictwa oraz sędziów (szczególnie stanu kadry sędziowskiej), opiniowania projektowanych ustaw, względnie aktów niższego rzędu, odnoszących się do sądownictwa lub sędziów, a także wyrażania opinii o programach szkoleń prowadzonych w ramach aplikacji przygotowujących do wykonywania zawodu sędziego oraz opinii odnośnie do konkursów decydujących o przyjęciu na wskazane aplikacje i egzaminów kończących przedmiotowe szkolenia.
Zmiany zajdą także w przepisach określających, kto jest uczestnikiem postępowania, jednoznacznie zostanie też określone, że osoba taka powinna zostać powiadomiona o terminie posiedzenia plenarnego, na którym zostanie rozpatrzona jej sprawa.
Projekt ma także - zakładają jego autorzy - dostosować rozwiązania ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa do zachodzących zmian w zakresie modelu kariery sędziowskiej, w tym zapewnić większą transparentność procedowania tego organu w przypadku spraw związanych z przedstawianiem wniosków o powołanie na urząd sędziego. Polegać ma to m.in. na obowiązku tworzenia „list rankingowych” w razie zgłoszenia się więcej niż jednego kandydata na wolne stanowisko sędziowskie, a także dopuszczeniu przedstawicieli organów prawniczych samorządów zawodowych oraz innych instytucji do udziału w pracach zespołów roboczych Rady.

Zaproponowane przez senatorów zmiany chwali dr Adam Bodnar z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. - Szczególnie jestem zadowolony z artykułu 37. Czuję się autorem pomysłu wprowadzenia "obserwatorów" na posiedzenia KRS. Pisałem o tym w glosie do jednego z wyroków Sądu Najwyższego, a także mówiłem na konferencji 1 lipca 2010 r., poświęconej kondycji polskiego wymiaru sprawiedliwości - mówi dr Bodnar.

Czytaj także: Trudna droga adwokata do urzędu sędziego