Helsińska Fundacja Praw Człowieka przedstawiła Ministerstwu Sprawiedliwości opinię w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (projekt z 30 października 2012 r.). Fundacja zwróciła się jednocześnie do Ministerstwa o rezygnację ze zmian w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w zakresie proponowanych zmian odnoszących się do prowadzenia spraw ze skarg na przewlekłość postępowania. Wprowadzenie takich zmian, wymaga zdaniem Fundacji, nowelizacji ustawy o skardze na przewlekłość postępowania.
Projekt przewiduje zmniejszenie wysokości stawki minimalnej w postępowaniu przed sądem antymonopolowym oraz wprowadzenie jednolitej stawki dla adwokata sporządzającego tzw. skargę na przewlekłość. Stawka minimalna za prowadzenie sprawy za skargi na przewlekłość postępowania przed sądem okręgowym będzie wynosić 60 zł, zaś przed sądem apelacyjnym, Sądem Najwyższym, Naczelnym Sądem Administracyjnym – 120 zł.
Obecnie zasądzanie kosztów w sprawach dotyczących skarg na przewlekłość odbywa się na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o skardze na przewlekłość postępowania, zgodnie z którym w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania toczącego się na skutek skargi sąd stosuje odpowiednio przepisy o postępowaniu zażaleniowym obowiązujące w postępowaniu, którego skarga dotyczy. Do ustalania wysokości kosztów zastępstwa procesowego w sprawach ze skargi na przewlekłość należy stosować odpowiednio przepisy o opłatach za czynności adwokata w postępowaniu zażaleniowym, tj. § 13 ust. 2 rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie.
W ocenie projektodawcy zmiana w zakresie stawki minimalnej w sprawach ze skarg na przewlekłość postępowania, będzie miało pozytywny wpływ na realizację zasady dostępności do sądu oraz zwiększenie dostępności do fachowej pomocy prawnej, z drugiej zaś strony zmniejszy obciążenie Skarbu Państwa z tytuły wydatków poniesionych za nieopłaconą pomoc prawną z urzędu.

W opinii Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka wskazano, że obniżenie stawki minimalnej dla fachowego pełnomocnika, któremu powierzono z urzędu sprawę dotyczącą sporządzenia skargi na przewlekłość postępowania, będzie miało raczej skutek odwrotny od zamierzonego przez projektodawcę, tj. może doprowadzić do obniżenia jakości tej pomocy prawnej.

Ponadto wprowadzenie wyjątków od reguły ogólnej wyrażonej w art. 8 ust. 2 ustawy o skardze na przewlekłość, powinno następować w formie ustawy, a nie poprzez zmianę rozporządzenia. W art. 8 ust. 2 ustawy mowa jest bowiem, że jeśli ustawa nie przewiduje inaczej stosuje się przepisy o postępowaniu zażaleniowym (w postępowaniu karnym, cywilnym lub administracyjnym). Wprowadzenie wyjątku od stosowania przepisów o postępowaniu zażaleniowym wymaga regulacji ustawowej („w sprawach nieuregulowanych w ustawie ...”).
Podkreślano również, że nie jest prawdą, iż sprawy dotyczące skargi na przewlekłość postępowania charakteryzują się mniejszym od przeciętnego nakładem pracy pełnomocników, a prowadzenie tych spraw nie wymaga podejmowania skomplikowanych i pracochłonnych czynności procesowych. Niejednokrotnie bowiem, potrzeba złożenia skargi na przewlekłość postępowania pojawia się w sytuacji gdy sprawa zawisła jest przed sądem  od kilku- lub kilkunastu lat oraz w których wielokrotnie dochodziło do uchylenia wyroków i przekazania spraw do ponownego rozpoznania. Sporządzenie wówczas skargi na przewlekłość wiąże się z koniecznością zapoznania z całością materiałów zgromadzonych w aktach sądowych dotyczących danej sprawy.

Zwrócono uwagę, że ustalenie stawki minimalnej dla profesjonalnego pełnomocnika za sporządzenie skargi na przewlekłość postępowania na poziomie 60 zł prowadzi do sytuacji, w której  sama opłata za skargę (100 zł za skargę + 17 zł za pełnomocnictwo) znacznie przekracza wysokość stawkę minimalnej za sporządzenie skargi. Taka dysproporcja powinna skutkować obniżeniem opłaty za skargę na przewlekłość postępowania.