Z korespondencji z Prokuraturą Okręgową Tadeusz K. powziął wiadomość, iż Krajowa Rada Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" podjęła w stycznia 2013 r. uchwałę w sprawie likwidacji jednego z oddziałów Stowarzyszenia.
Likwidacja oddziału
Jak wynika z protokołu posiedzenia, które odbyło się w styczniu 2013 r. członkowie Krajowej Rady Rewizyjnej Stowarzyszenia przed podjęciem uchwały odbyli dwa spotkania z zarządem Oddziału, w wyniku których potwierdzono zasadność likwidacji Oddziału.
W związku z tym skarżący Tadeusz K. wniósł o udostępnienie informacji publicznej poprzez przesłanie mu powyższego protokołu posiedzenia ze stycznia 2013 r. Jednak do dnia wniesienia skargi pozostał bez odpowiedzi Stowarzyszenia. W ocenie skarżącego Stowarzyszenie jest podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji, natomiast żądane informacje mają charakter informacji publicznych dlatego też skarga jego jest zasadna.
W odpowiedzi na skargę Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" wskazało, że nie podlega przepisom ustawy o dostępie do informacji publicznej.
Wobec tego w sierpniu 2014 r. wpłynął do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wniosek skarżącego o ukaranie grzywną Stowarzyszenia za jego bezczynność.
Tysiąc złotych za bezczynność
WSA w Warszawie w wyroku z 12 grudnia 2014 r. uznał skargę za zasadną i wymierzył Stowarzyszeniu grzywnę w wysokości tysiąca złotych.
Zdaniem sądu nie ulega wątpliwości, że Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" zadania publiczne wykonuje. Wynika to zarówno z informacji podawanych przez samo Stowarzyszenie na jej ogólnodostępnej stronie internetowej, jak i też z zapisów w statucie Stowarzyszenia. Na stronie internetowej Stowarzyszenia można odczytać m.in., że: "Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" jest organizacją pozarządową powołaną w lutym 1990 roku z inicjatywy marszałka Senatu RP prof. Andrzeja Stelmachowskiego. Wśród założycieli i członków było wielu senatorów i posłów, działaczy niepodległościowych, hierarchów kościelnych i wybitnych naukowców, rozumiejących potrzebę współpracy z Rodakami rozsianymi po świecie. Stowarzyszenie działa pod patronatem Senatu RP i współpracuje z Ministrem Spraw Zagranicznych. Stowarzyszenie, traktując swoją pracę jako służbę, stale rozwija zakres zaangażowania w celu umacnianiu więzi Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą z Ojczyzną. Stowarzyszenie realizuje zadania państwowe zlecane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwo Sportu".
NSA uchyla wyrok, ale nie grzywnę
Stowarzyszenie zaskarżyło wyrok sądu I instancji do NSA. Głównym argumentem było, że Stowarzyszenie nie jest organizacją zobowiązaną do udostępniania informacji publicznej (o art. 4 ust 1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej). Nie jest władzą publiczną ani nie wykonuje zadań publicznych. Nie dysponuje też majątkiem publicznym.
NSA zgodził się z tymi twierdzeniami Stowarzyszenia i wyrok WSA uchylił. Jak stwierdziła w uzasadnieniu sędzia Irena Kamińska utrwalił się już w orzecznictwie pogląd, że stowarzyszenia funkcjonują na innych zasadach niż organy publiczne. Ustawa o dostępie do informacji publicznej a zatem i udzielanie informacji odnosi się do stowarzyszeń tylko wtedy, gdy wykonują one zadania zlecone przez administrację państwową lub orany samorządu.
- Sprawozdania wewnętrzne stowarzyszenia nie mogą być udostępniane powszechnie - wyjaśniała sędzia Kamińska. - To zastrzeżenie nie dotyczy dysponowania przez stowarzyszenie majątkiem publicznym i wykonywania zadań publicznych. Stwierdzenie, że trzeba ujawnić protokoły posiedzeń jest przedwczesne, sprawę WSA musi zbadać raz jeszcze - dodała.
Jednak Stowarzyszenie na wezwanie sądu do przesłania mu protokołów posiedzeń nie odpowiedziało. A więc sąd może zmusić i ukarać je za brak reakcji - podkreślił NSA.
Sygnatura akt I OSK 458/15, wyrok z 22 marca 2016 r.