Wojewoda śląski zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego dwie uchwały - jedną Rady Gminy Wilkowice, a drugą Rady Gminy Buczkowice. Obie dotyczyły sposobu urządzania pogrzebów osób korzystających z pomocy społecznej. Zdaniem wojewody uchwały o zwykłym charakterze dotyczące pogrzebów nie leżą w kompetencjach gminnych i są niezgodne z prawem.

Kompetencja gminy?
Podstawą prawną do stanowienia zasad pochówku jest art. 44 o pomocy społecznej , według którego "sprawienie pogrzebu odbywa się w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego".
Zdaniem wojewody taka uchwała jest aktem prawa miejscowego i powinna być ogłoszona w dzienniku urzędowym. Zdaniem gminy jednak uchwała dotyczy tylko organu - gminnego ośrodka pomocy społecznej, a nie indywidualnych obywateli bezpośrednio.
Ponadto zdaniem wojewody błędnie powtórzono w uchwale zapis ustawy o chowaniu  zgodnie z wyznaniem. Wojewoda powołał się na art. 7 Konstytucji, że jednostka samorządu działa  na podstawie i w granicach prawa. A także na art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gdzie kompetencja rady gminy jest domniemana. Uchwały służą załatwianiu lokalnych spraw publicznych, włączone ustawowo do zakresu działania gminy.
WSA w Gliwicach obu sprawach orzekł, że uchwały Rady Gmin naruszyły prawo.  Dlatego, że rada gminy nie ma prawa wydawać tego typu aktów z braku podstawy ustawowej, a co więcej - nie jest to akt prawa miejscowego.  Organ upoważniony jest do wydania zarządzenia w konkretnej sprawie.

Wojewoda: zasady to nie czynność faktyczna
Wobec takiego orzeczenia, wojewoda złożył skargę kasacyjną, w które uznał, że sąd I instancji naruszył art. 44 ustawy o pomocy społecznej . Dlatego, że WSA utożsamił akt określający sposób sprawienia pogrzebu z czynnością faktyczną, tj. że ustalenie sposobu udzielania świadczenia pogrzebowego powinno dotyczyć konkretnego przypadku. A nie określenia ogólnych zasad. Ponadto wojewoda zarzucił dwóm wyrokom WSA odrzucenie domniemania kompetencji gminy oraz naruszenie konstytucji (art.169 ust.1).
Wojewoda zażądał uchylenia uchwał  i wyroków sądu I instancji z sierpnia i października 2015 r.

NSA uchyla uchwały i wyroki
Sąd II instancji orzekł, że uchwały były niezgodne z prawem, ale z innych przyczyn niż wskazał to wojewoda.  Sędzia Olga Zarawska-Matusiak uzasadniając wyrok stwierdziła, że choć według art. 94 Konstytucji organy samorządu ustalają akty prawa miejscowego, to nie wszystkie uchwały mają taki charakter. Decydują w tej kwestii cechy materialne i formalne uchwały. Ważny jest zakres adresatów normy. - Aby możliwe było zaliczenia danego aktu do prawa miejscowego, musi mieć on charakter generalny i dotyczyć podmiotów znajdujących się poza strukturami jednostki samorządu - wyjasniała sędzia sprawozdawca.
NSA dodał, że w sprawie pogrzebów uchwały były kierowane do Gminnych ośrodków pomocy społecznej, a nie do mieszkańców. Były zatem aktami kierownictwa wewnętrznego. Nie musiały byc publikowane w dzienniku urzędowym.  Zdaniem NSA art.44 ustawy o pomocy społecznej wprost wskazuje, że pogrzeb odbywa się w sposób ustalony przez gminę.  Zatem zasady pochówku powinny być określane przez gminę, a nie jak twierdził WSA w Gliwicach ad hoc w razie indywidualnych wypadków, odrębnie w każdej sprawie.


Sygnatura akt I OSK 258/16 i I OSK , wyroki z 30 czerwca 2016 r.