W kwietniu 2015 r. do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Chodzieży wpłynął wniosek Marka S. o uchylenie zasiłku dla opiekuna. Jednocześnie chciał przywrócenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku ze sprawowaną opieką nad niepełnosprawną matką.
Wnioskodawca wskazał na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13. Wyrok ten stwierdzał m.in, że osoby, które rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad najbliższą osobą niepełnosprawną, tworzą co do zasady grupę osób ubiegających się o świadczenie pielęgnacyjne.
Odmowa świadczenia pielęgnacyjnego
Burmistrz Miasta Chodzieży, wskazując na uchylony przez TK przepis odmówił prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, a także uchylenia prawa do zasiłku dla opiekuna. W uzasadnieniu wskazano, że skutkiem wejścia w życie wyroku TK nie jest uchylenie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, a poprawienie stanu prawnego należy do ustawodawcy.
Od tej decyzji Marek S. wniósł odwołanie, wskazując na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który stwierdza, że art. 17 ust. 1b) u.ś.r. jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Jednak Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Pile utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Wobec tego Marek S. zaskarżył decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
Oddalenie skargi
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 2 grudnia 2015 r. oddalił skargę podzielając ocenę prawną przedstawioną przez organy administracji. Sąd I instancji wskazał, że na skutek wydania wyroku TK zaistniały dwa poglądy w orzecznictwie. W myśl pierwszego z nich sądy uchylały decyzje o odmowie przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Stwierdzały, że sentencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego daje przesłanki do wznowienia postępowania administracyjnego. Sąd I instancji tego stanowiska nie podzielił. Przychylił się natomiast do poglądu odmiennego, zgodnie z którym mimo stwierdzenia niekonstytucyjności art. 17 ust. 1b) u.ś.r. nie doszło do zmiany sytuacji prawnej strony skarżącej. Zainteresowani muszą czekać na rozwiązania ustawowe.
Nie trzeba czekać na zmianę przepisu
W skardze kasacyjnej Marek S., reprezentowany przez adwokata z urzędu, zaskarżył wyrok sądu I instancji w całości, wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że przepis uznany przez Trybunał za niezgodny z Konstytucją ma taki charakter od momentu jego wejścia w życie, zatem – w ocenie skarżącego – sądy nie powinny stosować zakwestionowanych regulacji, które już od chwili rozpoczęcia ich obowiązywania były niezgodne z prawem. Skarżący podkreślił, że przyjęcie, iż stwierdzenie niekonstytucyjności przepisu nie przekłada się na ukształtowanie nowego stanu prawnego, jest sprzeczne z zasadami państwa prawa. Swój udział w postępowaniu zgłosił Rzecznik Praw Obywatelskich.
Orzeczenie TK trzeba wykonać
Naczelny Sąd Administracyjny uznał skargę za zasadną. Uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania. W ocenie Trybunału zróżnicowanie uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego od powstania niepełnosprawności najpóźniej przed ukończeniem 25 roku życia jest niezgodne z Konstytucją RP, dlatego art. 17 ust. 1b u.ś.r. nie może być stosowany w dotychczasowym kształcie swojej treści po wejściu w życie omawianego orzeczenia.
NSA przypomniał, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Wchodzą one w życie z dniem ogłoszenia, o ile Trybunał nie określi innego terminu utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Wyrok taki stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.
Sygnatura akt I OSK 923/16, wyrok z 2 sierpnia 2016 r.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór Orzeczeń 2012
|