Pytanie skierowane przez Naczelny Sąd Administracyjny brzmiało „Czy nieruchomości wchodzące w skład linii kolejowych, pozostające nieprzerwanie we władaniu Polskich Kolei Państwowych S.A. z siedzibą w Warszawie i jej poprzedników prawnych na podstawie rozporządzenia Prezydenta RP z 1926 r. powinny być uznane za nienależące do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego, co czyni zbędnym udokumentowanie prawa w sposób określony w art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości?
Pytanie powstało na tle wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 21 czerwca 2017 r. W uzasadnieniu sąd I instancji stwierdził, że komunalizacja mienia ogólnonarodowego na podstawie ustawy z 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, nastąpiła z mocy prawa z dniem wejścia w życie ustawy, tj. z dniem 27 maja 1990 r.
Kluczowe znaczenie dla wyniku tej sprawy miało ustalenie, czy skarżąca nie legitymując się żadnym dokumentem potwierdzającym tytuł prawny do objętego sporną decyzją komunalizacyjną mienia nieruchomego może skutecznie kwestionować zasadność komunalizacji tego mienia.
Czytaj też>> Uchwała NSA: grunty pod torami PKP nie należą do kolei
Naczelny Sąd Administracyjny 26 lutego 2018 r.w składzie siedmiu sędziów po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przedstawionego podjął następującą uchwałę:
Pozostawanie nieruchomości we władaniu przedsiębiorstwa PKP bez udokumentowanego prawa w sposób określony w art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oznacza, że nieruchomość ta należała 27 maja 1990 r. do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego.
Według art. 38 ust. 2 państwowe jednostki organizacyjne uzyskują grunty państwowe w zarząd na podstawie decyzji terenowego organu administracji państwowej albo na podstawie umowy o przekazaniu nieruchomości między państwowymi jednostkami organizacyjnymi bądź o nabyciu nieruchomości.
Zamówienia publiczne na usługi społeczne w praktyce
Obecnie aż 90 procent gruntów PKP ma nie uregulowany status prawny. Kolej jest ich użytkownikiem wieczystym, do czego w świetle uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 lutego 2017 r.nie miała prawa.
W uchwale z 2017 r. NSA zauważył, że nieruchomości, znajdujące się w faktycznym posiadaniu PKP, co do których nie została wydana decyzja administracyjna o oddaniu gruntu w zarząd, nie mogły być uznane za należące do tego przedsiębiorstwa, w rozumieniu przysługiwania tytułu prawnego w postaci zarządu powstałego z mocy prawa, po dacie uchylenia rozporządzenia Prezydenta RP z 24 września 1926 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe.
NSA zauważył, że zgodnie z art. 4 ust. 1 rozporządzenia Prezydenta RP 24 września 1926 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe z 1930 r., a następnie i art. 4 ust. 1 tego rozporządzenia w brzmieniu jednolitym, Przedsiębiorstwo "Polskie Koleje Państwowe" uzyskało z mocy ustawy zarząd powierniczy, który następnie uległ przekształceniu w zarząd poprzez skreślenie użytych w tekście przedwojennym słów "powierniczy".
Sygnatura akt I OPS 5/17, uchwała 7 sędziów NSA z 26 lutego br.