Naczelna Rada Adwokacka przedstawiła Trybunałowi Konstytucyjnemu opinie w sprawie praktyki stosowania środków skutkujących pozbawieniem wolności – zatrzymania i tymczasowego aresztowania – opracowane przez Komisję Praw Człowieka przy NRA.
Stanowiska zaprezentowane w obydwu opiniach amicus curiae („przyjaciela sądu”) – złożonych w sprawie o sygn. K 37/11 oraz sygn. SK 10/11 – oparte zostały na wiedzy i doświadczeniu adwokatów – praktyków prawa karnego. Celem opiniodawców jest wspieranie organu sądowego w ostatecznym rozstrzygnięciu spraw poprzez oferowanie merytorycznego stanowiska.
W przygotowanych dokumentach, Komisja Praw Człowieka NRA ukazuje problem dostępu zatrzymanego do adwokata oraz stosowania środków zapobiegawczych w kontekście konstytucyjnych gwarancji, praw i wolności jednostki, a w szczególności prawa do obrony.
W opinii w sprawie zgodności z Konstytucją art. 245 § 1 k.p.k. (sygn. K 37/11), jej autorzy wyrazili stanowisko, że już z samego faktu braku wskazania przez ustawodawcę okoliczności warunkujących możliwość skorzystania przez organ zatrzymujący z zastrzeżenia swojej obecności podczas kontaktu zatrzymanego z adwokatem, jest on niekonstytucyjny.
Komisja Praw Człowieka podkreśliła, że położenie osoby zatrzymanej na etapie poprzedzającym przedstawienie zarzutu jest niejednokrotnie trudniejsze procesowo niż osoby mającej już status podejrzanego. Z perspektywy osoby zatrzymanej, zatrzymaniu towarzyszy ogromna niepewność i presja psychiczna z nim związana, a co za tym idzie niezdolność do właściwej i realnej oceny własnego położenia. Z tego względu konieczne jest istnienie realnej możliwości kontaktu i rozmowy z adwokatem. By rozmowa taka skutecznie spełniła oczekiwaną rolę – i służyła realizacji prawa do obrony – musi ona stanowić rozmowę nieskrępowaną. Podstawą takiego kontaktu jest zaufanie do osoby będącej w stanie wyjaśnić zatrzymanemu jego sytuację prawną i procesową.
W drugiej opinii, dotyczącej konstytucyjności art. 249 § 3 i 5 k.p.k. (sygn. SK 10/11), wskazując na zasadność zarzutów podniesionych przez skarżącego, autorzy wskazali, że adwokaci nie są w stanie zaakceptować sytuacji, w której w państwie prawa dochodzić może do podjęcia decyzji o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania bez udziału najbardziej zainteresowanego – a więc podejrzanego, bądź oskarżonego – a zdarza się również, że bez udziału obrońcy. W świetle realizacji prawa do obrony, zasady równości broni procesowych i proporcjonalności ich ograniczeń, jak również zasady demokratycznego państwa prawa, a w szczególności zasady rzetelnej legislacji, niezbędnym rysuje się umożliwienie udziału w takim posiedzeniu osobom najbardziej zainteresowanym w sprawie.
Zgodnie z prośbą Trybunału Konstytucyjnego, oba stanowiska, przygotowane przez Komisję Praw Człowieka NRA, kładą nacisk na praktykę stosowania zaskarżonych do Trybunału norm prawnych oraz konsekwencje, które w rezultacie dotykają obywateli oraz jednostki podlegające polskiej jurysdykcji.

Źródło: adwokatura.pl