Sąd Okręgowy w Łodzi w styczniu 2022 roku oddalił apelację uczestniczki od postanowienia sądu pierwszej instancji. W orzeczeniu stwierdzono nabycie przez wnioskodawczynię spadku po Ryszardzie G. na podstawie bliżej oznaczonego testamentu notarialnego.
Treść testamentu
W skardze kasacyjnej, w uzasadnieniu wniosku o jej przyjęcie do rozpoznania, uczestniczka wskazała przyczyny kasacyjne. Jej zdaniem w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne wyrażające się w pytaniu, czy przygotowanie przez notariusza projektu aktu notarialnego na podstawie treści przekazanej przez osobę inną niż testator, a następnie odczytanie tej treści i jej potwierdzenie przez spadkodawcę, stanowi złożenie oświadczenia woli przez spadkodawcę, o którym mowa w art. 92 par. 1 pkt 5 ustawy - Prawo o notariacie.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej odrzucił skargę kasacyjną uczestniczki. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania tylko wtedy, gdy w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Czytaj w LEX: Otwarcie i ogłoszenie testamentu przez notariusza >
Żona przekazała projekt aktu
Zagadnienie prawne sformułowane przez skarżącą nie czyni zadość wskazanym wymaganiom. Jest tak już dlatego, że nie przystaje do ustalonych przez sądy obu instancji okoliczności sporządzenia testamentu. Pomija bowiem, że treść dokumentu przekazana notariuszowi przez żonę testatora, będącą podstawą sporządzenia projektu akt notarialnego, została jej uprzednio przekazana przez testatora.
A ponadto, po sporządzeniu projektu, a przed jego odczytaniem testatorowi, notariusz wypytał go nie tylko o jego dane personalne, ale i o to, jaką treść ma mieć testament notarialny. Dopiero po upewnieniu się, że wola testatora jest wierna z treścią zawartą w przygotowanym akcie notarialnym, notariusz odczytał treść aktu sporządzonego zgodnie z wcześniejszymi informacjami przekazanymi przez żonę testatora, po czym nastąpiło podpisanie aktu przez składającego akt woli.
Zobacz procedurę w LEX: Otwarcie i ogłoszenie testamentu >
Niezależnie od tego nie budzi wątpliwości Sądu Najwyższego, że dopuszczalną praktyką jest uprzednie sporządzanie projektu dokumentu, również przez notariusza, fakt zaś sporządzenia projektu aktu notarialnego nie determinuje jego ważności – wskazał w uzasadnieniu postanowienia sędzia Roman Trzaskowski.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwrócono uwagę, że testament notarialny, jak każdy akt notarialny, powinien zawierać oświadczenie osoby, od której pochodzi. Nie jest jednak wykluczone, aby treść tego oświadczenia została przygotowana przez notariusza wcześniej, również na podstawie wskazań innej osoby. Istotne jest natomiast, aby zostały dochowane wymagania określone w art. 94 ar 1 Prawa o notariacie. Akt notarialny przed podpisaniem winien być odczytany przez notariusza lub przez inną osobę w jego obecności, a obowiązkiem notariusza jest przekonanie się, że osoby biorące udział w czynności dokładnie rozumieją treść oraz znaczenie aktu, a sam akt jest zgodny z ich wolą.
Zobacz również: Spadki i testamenty - jakich błędów unikać?
Różna wykładnia?
Skarżąca nie wykazała również, że skarga kasacyjna jest uzasadniona, a więc że zachodzi niewątpliwa, widoczna na pierwszy rzut oka, tj. bez konieczności głębszej analizy, sprzeczność orzeczenia z przepisami prawa niepodlegającymi różnej wykładni. Jednak we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania skarżąca ograniczyła argumentację do kwestii sformułowanych przez nią wątpliwości mających uzasadniać wystąpienie przyczyny z art. 398 ze znaczkiem 9 par. 1 pkt 1 k.p.c. Sąd Najwyższy zauważył, że powołane przez skarżącą przyczyny nawzajem się wykluczają.
Jeżeli bowiem w sprawie rzeczywiście występuje istotne zagadnienie prawne, od którego wyjaśnienia zależy prawidłowe rozstrzygnięcie sprawy, to ewentualny błąd orzeczniczy popełniony przez sąd drugiej instancji nie może mieć tym samym charakteru oczywistego i podstawowego.
Postanowienie Izby Cywilnej SN z 30 czerwca 2023 r., sygn. akt I CSK 3516/22
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
