Oświadczenie obu komitetów to pokłosie opublikowanego 3 kwietnia br. przez Komisję Europejską komunikatu o dalszym umacnianiu praworządności w Unii. Komisja podsumowała w nim istniejące procedury służące do ochrony praworządności, takie jak procedura kontroli praworządności, postępowania przeciwnaruszeniowe czy procedura z art. 7 TUE, a także zaproponowała nowy model zapewniania praworządności. Zdaniem Komisji, model ten powinien opierać się na trzech filarach: promocji, prewencji i reakcji. W ramach każdego z filarów zakłada się zacieśnienie współpracy z podmiotami międzynarodowymi, europejskimi i krajowymi w celu wzmocnienia ochrony praworządności w państwach członkowskich.
Kryzys praworządności w Polsce i na Węgrzech
Helsińska Fundacji Praw Człowieka (HFPC) i Węgierski Komitet Helsiński stwierdzają we wspólnym oświadczeniu, że zadowoleniem przyjmują propozycję Komisji Europejskiej zmierzającą do wzmocnienia procedur kontroli praworządności. I stwierdzają, że zarówno Węgry, jak i Polska stoją w obliczu trwającego kryzysu praworządności, który stwarza poważne zagrożenie dla demokratycznego funkcjonowania państwa oraz ochrony praw człowieka.
Zdaniem autorów dokumentu dotychczasowe doświadczenia organizacji, wskazują na pewne niedostatki w istniejących mechanizmach, w tym w szczególności brak określonych terminów (widoczny zwłaszcza, gdy chodzi o wstępny mechanizm ochrony praworządności) oraz ograniczony dostęp organizacji pozarządowych do procedur monitoringowych.
Można wykorzystać mechanizmy stosowane przez ONZ
W swojej opinii obie organizacje sformułowały konkretne zalecenia dotyczące poszerzenia dostępu organizacji pozarządowych do mechanizmów monitoringowych oraz stworzenia procedur umożliwiających wkład ze strony tych organizacji. Ich zdaniem dobre by było przeniesienie na grunt prawa europejskiego mechanizmów monitoringowych znanych z postępowania przed organami ONZ.
- Uznaniu roli organizacji społeczeństwa obywatelskiego powinno towarzyszyć ponadto podjęcie konkretnych kroków w celu ochrony tego sektora. Po raz kolejny do Komisji Europejskiej adresowany jest apel o zwiększenie wsparcia dla organizacji pozarządowych działających w obszarze ochrony praw podstawowych oraz poszerzenia monitoringu społeczeństwa obywatelskiego - czytamy w stanowisku Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i Węgierskiego Komitetu Helsińskiego.
Czytaj: Węgry odraczają kontrowersyjne zmiany z sądach administracyjnych >>