W założeniach wprowadzono definicje pojęć „przesiedlenie” i „relokacja”. Pierwsze oznacza przeniesienie cudzoziemca objętego ochroną międzynarodową z kraju niebędącego członkiem Unii Europejskiej do Polski w celu nadania mu statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej. Pod pojęciem „relokacja” należy natomiast rozumieć przemieszczenie z państwa członkowskiego na terytorium Polski cudzoziemca objętego ochroną międzynarodową w ramach podziału odpowiedzialności i solidarności między państwami członkowskimi.
Według nowych przepisów Rada Ministrów będzie mogła wydać rozporządzenie określające liczbę cudzoziemców, którzy mogą być relokowani lub przesiedlani na terytorium Polski w danym roku lub latach. Rozporządzenie określi także państwa, z których będą przybywać cudzoziemcy oraz wysokość środków przeznaczonych na pokrycie kosztów relokacji lub przesiedlenia.
Wprowadzone mają być regulacje, które pozwolą przeprowadzić znaczną część postępowania o nadanie statusu uchodźcy poza granicami kraju – tam, gdzie cudzoziemcy się znajdują. To rozwiązanie dotyczy jedynie cudzoziemców objętych relokacją lub przesiedleniem. Zmiana w przepisach wyeliminuje ryzyko ewentualnego późniejszego wydalenia cudzoziemca, jeśli postępowanie miałoby się zakończyć odmową.
Cudzoziemiec, który wnioskuje o nadanie statusu uchodźcy, będzie musiał stawić się w ciągu 2 dni w ośrodku recepcyjnym (ośrodku dla cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy). Cudzoziemiec musi być wcześniej poinformowany o adresie ośrodka, w którym musi się stawić. Zgodnie z Założeniami… obowiązek zatrzymania cudzoziemca i umieszczenia go w strzeżonym ośrodku lub areszcie w celu wydalenia przejmie Straż Graniczna. Wcześniej było to zadanie policji.
Cudzoziemiec korzystający z pomocy udzielanej poza ośrodkiem i polegającej na wypłacie świadczenia pieniężnego będzie miał również prawo do dodatkowych świadczeń w postaci nauki języka polskiego, pomocy dydaktycznych dla dzieci korzystających z nauki i opieki w publicznych placówkach oraz pokrycia, w miarę możliwości, kosztów zajęć pozalekcyjnych i rekreacyjno-sportowych dla dzieci. Na razie taka pomoc przysługuje jedynie cudzoziemcom, którzy przebywają w ośrodku dla cudzoziemców. Wprowadzono też regulację, zgodnie z którą świadczenie pieniężne nie będzie przysługiwało cudzoziemcowi za okres, kiedy przebywał poza granicami Polski.
Zdecydowano, że opieka medyczna i pomoc socjalna będą przysługiwać cudzoziemcowi od dnia zgłoszenia się do ośrodka recepcyjnego. W sytuacjach szczególnych, związanych z zagrożeniem życia lub zdrowia cudzoziemca, opieka medyczna będzie przysługiwać od dnia przyjazdu relokowanego bądź przesiedlanego cudzoziemca na terytorium Polski. Zdarza się tak, że pomoc dla małżonków jest udzielana na różne okresy czasu. Dotyczy to sytuacji, gdy w stosunku do małżonków przebywających w ośrodku toczą się odrębne postępowania w sprawach o nadanie statusu uchodźcy. Jeśli żonie przysługują trzy miesiące pobierania świadczeń, a mężowi pół roku, to według nowych przepisów będzie ona mogła pobierać swoje świadczenia do momentu, gdy skończy się okres pomocy przyznany mężowi. Proponuje się, aby ta zasada obejmowała także dzieci.
Założenia przewiduję także uregulowanie także zasad udzielania pomocy cudzoziemcom w dobrowolnym powrocie do ich krajów.