W nowym katalogu jednostek tworzących sektor finansów publicznych, wprowadzonym ustawą z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240), zabrakło literalnego wyszczególnienia jednostek badawczo-rozwojowych. Zmiana ta doprowadziła do wystąpienia wątpliwości, czy jednostki te, pozostając poza sektorem finansów publicznych, nadal posiadają status podmiotów zamawiających, zobowiązanych do stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych.
Zgodnie z opinią prawną Urzędu Zamówień Publicznych, zasadniczym celem działalności jednostek badawczo-rozwojowych jest prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, których wyniki powinny znaleźć zastosowanie w określonych dziedzinach gospodarki narodowej i życia społecznego. Tak określony cel działalności jednostek badawczo-rozwojowych wskazuje, iż są one tworzone w celu zaspokajania potrzeb leżących w interesie ogólnospołecznym (rozwój naukowy i innowacja). Powyższa działalność nie stanowi zwykłej działalności handlowej ani przemysłowej, związanej z funkcjonowaniem konkurujących ze sobą przedsiębiorców nastawionych na osiąganie zysku. Jakkolwiek jednostki badawczo-rozwojowe mogą prowadzić inną działalność gospodarczą na zasadach określonych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej (działalność nastawiona na zysk) to jednak nie zmienia to faktu, iż podstawowym celem tworzenia tych jednostek jest prowadzenie działalności w interesie ogólnospołecznym, co wynika wprost z przepisów ustawy o jednostkach badawczo-rozwojowych. Taka kwalifikacja jednostek badawczo-rozwojowych ma zatem charakter normatywny i uznać należy, iż jednostki te są tworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego. Ponadto, jednostka badawczo-rozwojowa podlega nadzorowi sprawowanemu przez organ określony w akcie o jej utworzeniu. Właściwy minister sprawuje nadzór nad działalnością jednostki badawczo-rozwojowej oraz pracą dyrektora jednostki z punktu widzenia legalności i gospodarności. Stwierdzenie przez ministra sprawującego nadzór nad jednostką nielegalności lub niegospodarności w działalności dyrektora jednostki może być podstawą do odwołania dyrektora, bez konieczności zasięgania opinii rady naukowej. Minister sprawujący nadzór może nałożyć na jednostkę badawczo-rozwojową obowiązek wprowadzenia do jej planu zadania lub wyznaczyć jej zadanie poza planem, jeżeli jest to niezbędne do realizacji szczególnie ważnych celów gospodarczych lub społecznych, ze względu na potrzeby obrony kraju, w przypadku klęski żywiołowej bądź w celu wykonania zobowiązań międzynarodowych.
Tak rozumiana działalność jednostek badawczo-rozwojowych wypełnia przesłanki zawarte w art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo zamówień publicznych, co oznacza, że jednostki te należy uznać za podmioty zobowiązane do stosowania tej ustawy, bez możliwości wyłączenia ich spod tego obowiązku na gruncie prawa krajowego.

Opinia prawna (interpretacja) Urzędu Zamówień Publicznych w sprawie stosowania przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych przez jednostki badawczo-rozwojowe - ocena możliwości wyłączenia (nr LEX 28203).

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line