Obecnie właściciele nieruchomości sami podpisują z firmami umowę na odbieranie odpadów z ich posesji. W założeniach do projektu nowelizacji ustawy przyjęto rozwiązania, dzięki którym gminy przejmą obowiązki właścicieli nieruchomości w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. Jednocześnie projekt przewiduje wzmocnienie funkcji kontrolnych gmin tak, aby mogły one monitorować działania podejmowane zarówno przez właścicieli nieruchomości i przedsiębiorców odbierających od nich odpady komunalne.
Gminy wchodzące w skład regionów gospodarki odpadami komunalnymi, które są określone w wojewódzkich planach gospodarki odpadami, będą zobowiązane do budowy i utrzymania instalacji.
Zgodnie z przyjętym rozwiązaniem, gminy w każdym przypadku będą wyłaniały w przetargu podmioty odbierające odpady od właścicieli. Pozwoli to zwolnić właścicieli nieruchomości z obowiązku podpisywania umów z przedsiębiorcami na odbiór odpadów komunalnych. Oznacza to, że za przejęcie tych obowiązków gmina będzie pobierała od właścicieli nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami. W opłacie zostaną uwzględnione koszty m.in. odbierania, transportu, zbierania, odzysku (w tym recyklingu).
W celu wyeliminowania mankamentów obecnego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, wprowadzony zostanie obowiązek składania sprawozdań z realizacji powierzonych zadań przez: gminy, przedsiębiorców odbierających odpady i marszałków województw.
Wprowadzenie nowych przepisów umożliwi uszczelnienie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi oraz zapewni ich selektywne zbieranie u źródła. Zmniejszy się ilość odpadów komunalnych, w tym ulegających biodegradacji, kierowanych na składowiska. Zwiększy się liczba nowoczesnych instalacji do odzysku, w tym recyklingu oraz unieszkodliwiania odpadów. Nowe regulacje pozwolą również całkowicie wyeliminować nielegalne składowiska odpadów (np. wyrzucanie śmieci do lasów).
Przyjęcie tych rozwiązań umożliwi Polsce w przyszłości osiągnięcie określonych w prawie UE poziomów odzysku i recyklingu odpadów komunalnych oraz redukcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji i kierowanych na składowiska.