Eksperci: dzień wolny w Trzech Króli sprzeczny z Konkordatem i Konstytucją

Zmniejszenie lub zwiększenie liczby świąt katolickich jako dni wolnych od pracy wymaga porozumienia ze Stolicą Apostolską. Porozumienie takie powinno mieć charakter pisemny, a bez jego uzyskania marszałek Sejmu nie powinien nawet nadawać biegu projektom legislacyjnym proponującym zmiany w tym zakresie. Taką opinię zawiera ekspertyza prof. dr. hab. Michała Pietrzaka i dr. Pawła Boreckiego z Katedry Prawa Wyznaniowego Uniwersytetu Warszawskiego w sprawie wprowadzenia wolnego dnia od pracy w Święto Trzech Króli. Zdaniem jej autorów, Prezydent powinien odmówić podpisania ustawy ustanawiającej ten dzień wolnym od pracy.

Jak stwierdzają autorzy ekspertyzy, najlepsze gwarancje stabilności katalogu świat katolickich jako dni wolnych od pracy zawiera art. 9 Konkordatu między Rzecząpospolitą Polską a Stolica Apostolską z 28 lipca 1993 r. Konkordat jest bowiem umową międzynarodową, ratyfikowaną za zgodą wyrażoną w ustawie. Zgodnie z art. 91 ust. 1 i 2 Konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest stosowana bezpośrednio, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. Tego rodzaju umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. W sumie Konkordat znajduje pod względem mocy prawnej stanowisko bezpośrednio po ustawie zasadniczej i ma pierwszeństwo przed ustawami zwykłymi. Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 2 grudnia 2009 r. (sygn. akt 10/07, OTK nr 11A/2009, poz. 163) posunął się nawet do konstatacji, że przepisy konkordatu na mocy art. 25 ust. 4 Konstytucji zostały faktycznie inkorporowane do materii konstytucyjnej.
Zatem zgodnie z koncepcją hierarchicznego systemu źródeł prawa - czytamy w analizie -ustawy zwykłe muszą być stanowione w zgodzie z traktatem ze Stolica Apostolską. Art. 9 nie zawiera odesłania do ustaw, jest zatem stosowany bezpośrednio bez potrzeby wydawania jakichkolwiek aktów wykonawczych. W ustępie 1 sformułowano zamknięty katalog dni będących świętami katolickimi, które zarazem są dniami wolnymi od pracy. Jest on taki sam jak katalog gwarantowany przez art. 17 ust. 1 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego. Poprzez zamieszczenie tego wykazu w umowie ze Stolica Apostolską nadano mu gwarancje prawnomiędzynarodowe. Oznacza to, że zmniejszenie liczby świąt katolickich będących dniami wolnymi od pracy wymaga zmiany Konkordatu, czyli konsensu Układających się Stron - Rzeczypospolitej Polskiej, reprezentowanej przez jej Rząd, oraz Stolicy Apostolskiej. W art. 9 ust. 2 zawarto szczególne gwarancje dla Rzeczypospolitej Polskiej, w celu uniknięcia wszelkich wątpliwości interpretacyjnych - rozszerzenie wykazu świąt katolickich jako dni wolnych od pracy, ponadto co określone w art. 9 ust. 1 traktatu może nastąpić po porozumieniu Układających się Stron.

Zatem - zdaniem autorów - najpierw powinno zostać osiągnięte porozumienie między Rzecząpospolitą Polską, reprezentowaną przez Radę Ministrów, i przez Stolicę Apostolską. Porozumienie powinno mieć formę pisemną. Dopiero po osiągnięciu porozumienia w sposób nie budzący wątpliwości, odpowiednia ustawa mogłaby być uchwalona przez Sejm. Do czasu osiągnięcia porozumienia Marszałek Sejmu w ogóle nie powinien nadawać biegu odpowiedniej poselskiej inicjatywie ustawodawczej. Powinien natomiast poinformować o zgłoszonym projekcie Radę Ministrów. W przypadku nie podjęcia przez Rząd decyzji o podjęciu rozmów ze Stolicą Apostolską w sprawie rozszerzenia katalogu świąt katolickich będących dniami wolnymi od pracy, organ kierowniczy Sejmu powinien przerwać postępowanie ustawodawcze ze względów formalnych.
Według autorów ekspertyzy, dla podjęcia takiej inicjatywy legislacyjnej nie wystarczą uzgodnienia z Episkopatem Polski ani akceptacja wyrażona przez przewodniczącego Kościelnej Komisji Konkordatowej. Natomiast pełne prawo do zawarcia w formie umowy stosownego porozumienia posiada Nuncjusz Apostolski w Polsce, o ile zostanie do tego specjalnie umocowany przez Stolicę Apostolską.
- W tej w pełni uzasadniona będzie zatem ze strony Prezydenta RP, którego pierwszoplanowym konstytucyjnym zadaniem jest czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji, odmowa podpisania analizowanej ustawy - czytamy w opracowaniu ekspertów od prawa wyznaniowego z Uniwersytetu Warszawskiego.

Cała ekspertyza >>>

Czytaj także: Prezydent zbada ustawę wprowadzającą wolne w święto Trzech Króli