Czy członek rady nadzorczej w spółce akcyjnej może zostać zawieszony?

Zgodnie z art. 385 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zmianami) rada nadzorcza spółki akcyjnej składa się z co najmniej trzech, a w spółkach publicznych co najmniej z pięciu członków, powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie. Statut Spółki, zgodnie z art. 304 § 1 pkt 8 Kodeksu spółek handlowych, winien określać liczbę członków rady nadzorczej albo co najmniej minimalną lub maksymalną liczbę członków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia składu rady nadzorczej. Zwraca na to uwagę radca prawny Jakub Dobrzyński.

Należy podkreślić, że zawieszenie członka rady nadzorczej spółki akcyjnej nie jest instytucją uregulowaną w ksh. W przeciwieństwie do kodeksowej instytucji zawieszenia członka zarządu, ksh nie przewiduje możliwości zawieszenia członka rady nadzorczej. Nie ma zatem przepisów, które regulowałyby uprawnienia np. walnego zgromadzenia do zawieszania członków rady, a także skutki prawne takiego zawieszenia dla dalszego funkcjonowania rady nadzorczej. Możliwe jest jednak, że sąd np. w postępowaniu zabezpieczającym w oparciu o art. 755 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zmianami), wyda postanowienie o zawieszeniu członka rady nadzorczej spółki akcyjnej. Rodzi się wówczas pytanie o skutki prawne takiego zawieszenia. Abstrahując od kwestii samej dopuszczalności wydania w postępowaniu zabezpieczającym orzeczenia w przedmiocie zawieszenia członka rady w wykonywaniu przez niego funkcji członka rady nadzorczej w spółce akcyjnej, należy podkreślić, iż dla oceny charakteru prawnego i skutków takiego zawieszenia, koniecznym będzie odwołanie się per analogiam do regulacji kodeksowych dotyczących zawieszenia członka zarządu.

Zawieszenie ze swej istoty jest instytucją o charakterze czasowym i przemijającym. Zawieszenie w wykonywaniu funkcji członka rady nie powinno być rozumiane jako wykluczenie ze składu rady nadzorczej.

Instytucję zawieszenia członka zarządu spółki akcyjnej w wykonywaniu funkcji reguluje art. 368 § 4 ksh. Bezspornym w doktrynie jest stanowisko, iż zawieszenie członka zarządu w czynnościach jest stanem, w którym następuje wstrzymanie możliwości wykonywania funkcji prowadzenia spraw i reprezentacji spółki przez zarząd (tak. m. in A.Kidyba, Komentarz, Lex 2010; R.Czerniawski, Komentarz ABC 2004). Od odwołania różni się tym, że nie ustaje wówczas stosunek organizacyjny, ale do czasu odwieszenia lub odwołania zawieszony członek zarządu nie może korzystać ze swych kompetencji. Nie zmienia to jednak postaci rzeczy, iż zawieszony członek zarządu nadal pozostaje w składzie zarządu. Warto także zwrócić uwagę na treść art. 39 pkt. 5 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007r. Nr 168, poz. 1186 ze zmianami), który stanowi, iż w dziale 2 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się wzmianki o zawieszeniu członków organu, o ile przepis szczególny przewiduje zawieszenie członka organu. Analiza tego przepisu prowadzi do wniosku, iż zawieszony członek organu spółki nie podlega wykreśleniu z rejestru (bowiem nadal pozostaje członkiem organu), a jedynie w rejestrze zamieszcza się wzmiankę o jego zawieszeniu.

Analogicznie należy potraktować kwestię zawieszenia w wykonywaniu funkcji członka rady nadzorczej dokonanego rzez sąd np. w oparciu art. 755 § 1 kpc. Zawieszony w wykonywaniu funkcji członek rady nadzorczej ma wstrzymaną możliwość wykonywania czynności i funkcji zastrzeżonych do kompetencji członka rady nadzorczej spółki akcyjnej. Formalnie nadal pozostaje członkiem rady nadzorczej, jednak nie ma prawa podejmować czynności takich jak na przykład udział w głosowaniu nad uchwałami rady.

Reasumując należy uznać, iż zawieszenie członka rady nadzorczej spółki akcyjnej przez sąd, będzie kreować sytuację nieuregulowaną w ksh. Sąd w granicach swych kompetencji w sentencji rozstrzygnięcia o zawieszeniu członka rady winien precyzyjnie określić zasady na jakich zawieszony członek rady i sama rada mają dalej funkcjonować w strukturze ustrojowej spółki. Zdaniem autora, o ile nic innego nie wynika z treści sentencji orzeczenia o zawieszeniu członka rady nadzorczej, to nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby rada nadzorcza spółki mogła dalej funkcjonować. Zawieszony członek rady nadzorczej co do zasady nadal pozostaje członkiem rady, a zatem zdaniem autora, zgodnie z art. 388 § 1 ksh powinien zostać zapraszany na posiedzenia rady nadzorczej. W konsekwencji uznać można, że zawieszony członek rady może uczestniczyć w posiedzeniach rady nadzorczej, jednak nie może wykonywać funkcji członka rady – co oznacza, że jego uczestnictwo w posiedzeniu jest wyłącznie bierne i nie ma on prawa do wykonywania funkcji członka rady w toku posiedzenia, a zatem nie może np. uczestniczyć w głosowaniach nad uchwałami rady, domagać się prawa głosu, przedkładać projektów uchwał, czy realizować innych kompetencji członka rady nadzorczej spółki akcyjnej zastrzeżonych przepisami ksh lub statutu spółki.

Jakub Dobrzyński
Radca prawny