Inicjatorem akcji jest Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” (SSPI), a współorganizatorem Fundacja Edukacji Prawnej „Iustitia”. Partnerem jest Wolters Kluwer, a w akcję zaangażowane jest również Prawo.pl.

- Chcemy podkreślić jak ważne są: wolność słowa i zgromadzeń, wolne wybory, niezależne niezawisłe sądy i wolne media. Jeśli wszystko działa prawidłowo, to nie zastanawiamy się nad praworządnością, która jest trochę jak powietrze. Czujemy, że jest ważna, gdy zaczyna jej brakować - mówi sędzia Marta Kożuchowska-Warywoda, prezeska Fundacji Edukacji Prawnej Iustitia.

Czytaj w LEX: Pandemia COVID-19 a dostęp do prawa. Polska na tle wyników badania międzynarodowego >  

Elżbieta Piotrowska-Albin, wiceprezes Fundacji Edukacji Prawnej "Iustitia" dodaje, że w tym szczególnym haśle kryje się sedno demokratycznych rządów prawa "rozumianych, jako wspólna wartość, która buduje społeczeństwo, w przeciwieństwie do prawa, które stoi ponad wspólnotą, albo w sprzeczności ze wspólnotą, albo po prostu nie jest prawem dla ogółu tylko np. dla wybranych jednostek". - Nasz graficzny symbol tegorocznego hasła znakomicie oddaje tę ideę. Kolorowa Polska, bo przecież taka jest - różnorodna, jednak w naszej grafice ukryte są kolory symbolizujące zawody prawnicze – sędziów, adwokatów, radców prawnych i prokuratorów, okolona hasłem #ŁączyNasPraworządność, połączona łańcuchem gwiazd europejskich - dodaje. 

Czytaj: 
Granatem odłamkowym w hejt w internecie - za stalking do 10 lat więzienia>>
Z przyłbicą to pod Grunwald. Resort zdrowia zakaże alternatyw dla maseczek>>
 

Trzy webinary, różnorodna tematyka 

COVID-19 wpłynął też na przebieg tegorocznego Dnia Edukacji Prawnej. Szkolenia, spotkania sędziów z uczniami odbywać się będą online. Na poniedziałek - 15 marca - zaplanowano trzy webinary, które odbędą się poprzez platformę Facebook. Zgłoszenia do udziału w nich można przesyłać na adres e-mail: fundacja@iustitia.pl 

I tak o godzinie 10 zacznie się webinar "Zabawa, zabawa czyli przewodnik rozsądnego imprezowicza" – prowadzący to sędzia Jolanta Jeżewska i sędzia Marta Kożuchowska-Warywoda. Kolejny zacznie się o 11.15 - "Prawa zwierząt w świecie praw człowieka" – poprowadzą go adwokatka Karolina Kuszlewicz i Elżbieta Piotrowska-Albin, z kolei o godz. 12.30 rozpocznie się webinar "Prawa i obowiązki osoby zatrzymanej przez Policję" – poprowadzą go sędziowie: Monika Ciemięga i Igor Tuleya. 

Na stronie internetowej www.edukacja.iustitia.prawo.pl oraz na profilu Fundacji https://www.facebook.com/FEPI.fundacja.iustitia zostanie ogłoszony konkurs dla młodzieży i nauczycieli dotyczący praw i obowiązków konstytucyjnych.

Dzień Edukacji Prawnej to też liczne artykuły, które m.in. 15 marca ukażą się na stronie Prawo.pl - dotyczące choćby tego jak odwołać się od mandatu za łamanie obostrzeń w pandemii, jak przygotować się do batalii o alimenty, czy pracodawca może zmusić do wykorzystania urlopu w konkretnym terminie, co może pracownik w social media, a czego pracodawca może mu zabronić, i m.in. jak zarejestrować się na szczepienie przeciwko COVID-19.

Będzie można też dowiedzieć się o ulgach i odliczeniach w rocznym PIT, poznać problematykę darowizny w rodzinie – kto i kiedy jest zwolniony z podatku, czy przeczytać jak sprzedać w 2021 roku mieszkanie bez podatku. 

Czytaj: I depresja, i nowotwór - pierwsza przesłanka legalnej aborcji pojemna, ale wiele zależy od lekarzy>>
 

Polacy coraz bardzie świadomi, ale...

Organizatorzy podkreślają, że ubiegły rok miał duży wpływ na podnoszenie świadomości prawnej Polaków - m.in. wprowadzane obostrzenia, ale też wyrok Trybunału Konstytucyjnego ograniczającego legalną aborcję spowodowały, że obywatele chętniej zaczęli sięgać po przepisy prawne i konstytucje. 

- Kiedy prawa zostały ograniczone w drodze pośpiesznie wprowadzonych rozporządzeń, była możliwość odwołania się do bezpośredniego stosowania przepisów Konstytucji. Mam na myśli oczywiście pandemię i fakt, że w sytuacji bardzo nadzwyczajnej zaczęto nam ograniczać nasze prawa obywatelskie. Mocno to dotknęło młodsze pokolenie, bo nagle okazało się, że np. jeśli nie skończyli 16 lat, nie mogą wychodzić z domu bez osoby dorosłej. Restrykcje zresztą dotyczyły i dotyczą nas wszystkich, różnych przedziałów wiekowych i grup społecznych. Ograniczenia dotknęły też przedsiębiorców, którzy zastanawiali się, na jakiej podstawie zakazano im, i to z dnia na dzień, prowadzenia działalności gospodarczej, zamknięto sklepy, hotele, restauracje. Do tego dochodziły kwestie legislacyjne, luki w przepisach czy wątpliwe podstawy wprowadzanych ograniczeń. Skutkiem tego było większe zainteresowanie tym co jest zapisane w konstytucji, co wcześniej powiedzmy sobie szczerze, wielu osobom nie wydawało się istotne z punktu widzenia codziennego życia - mówi sędzia Kożuchowska-Warywoda. 

Czytaj w LEX: Elektronizacja pism procesowych, doręczeń i posiedzeń jawnych w postępowaniu cywilnym w okresie pandemii COVID-19 >

Dostrzega to również sędzia Jolanta Jeżewska z Sądu Rejonowego w Gdyni, ale podkreśla równocześnie, że edukacja jest nadal konieczna i to w wielu obszarach. - W mojej ocenie te 30 lat, które minęły od zmian ustrojowych w Polsce, nie przełożyło się w taki proporcjonalny sposób, na świadomość prawną. Nie można jeszcze powiedzieć, że staliśmy się społeczeństwem świadomym, obywatelskim, które traktuje sąd, sędziów i w ogóle cały wymiar sprawiedliwości, jako miejsce i osoby mogące rozwiązać problem. Nadal, dla wielu obywateli sąd to miejsce straszne, w którym się stresujemy, a co najważniejsze nieszczególnie wierzymy w sprawiedliwości wymiaru sprawiedliwości i jego skuteczność - wskazuje. 

I dodaje, że edukacja potrzebna jest także sędziom. - Kiedy usłyszeliśmy głos obywateli to okazało się, że oni mają wiele słusznych uwag. Nikt nie chce przyjść do sądu i pół godziny czekać na sędziego, który nie wiadomo gdzie jest - obywatel wziął wolne, może stracił zarobek a sędziego nie ma. I sędziowie muszą mieć świadomość, że ich sposób zachowania się, to co powiedzą, zrobią nawet w sposób niezamierzony - bo taka jest procedura, wpływa na ten odbiór - wskazuje. 

 

Prawo może być narzędziem ale i bronią

Elżbieta Piotrowska-Albin dodaje, że prawo pełni funkcję normatywną, ale też dla przeciętnego człowieka użyteczną – mówi, jak ma się w danej sytuacji zachować, albo, jak nie powinien się zachować. - A jeśli złamiesz te zasady, to jaka może cię spotkać kara, które ze swoich praw jako jednostka, będziesz musiał w zamian oddać. Prawa nie są ostateczne, niezmienne – jeśli jest wola większości do zmiany, to prawo może ulec zmianie - wskazuje. 

I dodaje, że są też zagrożenia. - Może być groźnym instrumentem działania tych, którzy sprawują kontrolę nad instytucjami prawa, czyli tymi, które w życiu codziennym rozstrzygają, czy zachowałeś się zgodnie, czy przeciwko zasadom prawnym. Jeśli ta zwierzchnia, władcza rola jest nadużywana i prawo jest dostosowywane do jej woli, to taka sytuacja prowadzi do chaosu, dyktatury, jednowładztwa, tyranii i niesprawiedliwości. I wtedy, to już nie jest wspólnota oparta na demokratycznych rządach prawa - podkreśla. 

Dlatego jak wskazuje, tak ważne jest by szczególnie młodzi ludzie zrozumieli sens zasad prawnych w demokratycznym systemie i aby umieli je stosować w życiu. 

Zobacz w LEX: Szanse i ryzyka dla kancelarii obsługujących przedsiębiorstwa w dobie koronawirusa - nagranie z webinarium >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.