1. Wprowadzenie
Do grupy zwolnień związanych z wygranymi w grach i konkursach należy zaliczyć zwolnienie od podatku dochodowego:
1)wygranych w kasynach gry, wideoloteriach, grach na automatach, grach na automatach o niskich wygranych, grach w bingo pieniężne i bingo fantowe urządzanych i prowadzonych przez uprawniony podmiot na podstawie przepisów o grach i zakładach wzajemnych obowiązujących w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego – art. 21 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) – u.p.d.o.f.;
2)wygranych w grach liczbowych, loteriach pieniężnych, grze telebingo, zakładach wzajemnych, loteriach promocyjnych, loteriach autotekstowych i loteriach fantowych, jeżeli jednorazowa wartość tych wygranych nie przekracza 2280 zł, urządzanych i prowadzonych przez uprawniony podmiot na podstawie przepisów o grach hazardowych obowiązujących w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego – art. 21 ust. 1 pkt 6a u.p.d.o.f.;
3)wygranych w konkursach i grach organizowanych i emitowanych (ogłaszanych) przez środki masowego przekazu – art. 21 ust. 1 pkt 68 u.p.d.o.f.;
4)wygranych w konkursach z dziedziny nauki, kultury, sztuki, dziennikarstwa i sportu – art. 21 ust. 1 pkt 68 u.p.d.o.f.;
5)nagród związanych ze sprzedażą premiową – art. 21 ust. 1 pkt 68 u.p.d.o.f.
Od dnia 1 stycznia 1993 r. od podatku dochodowego zwolnione były całkowicie wygrane w grach losowych oraz zakładach wzajemnych urządzanych i prowadzonych, na podstawie przepisów o grach losowych i zakładach wzajemnych, przez uprawniony podmiot mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Zwolnienie wygranych w kasynach, grach na automatach, grach w bingo pieniężne i bingo fantowe
Od dnia 23 listopada 2000 r. zwolnienie wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f. rozszerzone zostało o wygrane w grach na automatach, na podstawie art. 2 ustawy z dnia 26 maja 2000 r. o zmianie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 70, poz. 816).
Istotne zmiany w zakresie treści art. 21 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f. zaszły jednakże dopiero od dnia 1 stycznia 2001 r. na mocy ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 1104). Obecnie od podatku dochodowego wolne są w całości jedynie wygrane w:
1)w kasynach gry (art. 21 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f.);
2)w grach na automatach, czyli – zgodnie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540) – u.g.h. – grach na urządzeniach mechanicznych, elektromechanicznych lub elektronicznych, w tym komputerowych, o wygrane pieniężne lub rzeczowe, w których gra zawiera element losowości (art. 21 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f.);
3)w grze w bingo pieniężne, czyli – stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 7 u.g.h. – w grze losowej, w której uczestniczy się przez nabycie przypadkowych zestawów liczb z ustalonego z góry zbioru liczb, a podmiot urządzający grę oferuje wyłącznie wygrane pieniężne, których wysokość zależy od łącznej kwoty wpłaconych stawek (art. 21 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f.);
4)w grze w bingo fantowe, czyli – w myśl art. 2 ust. 1 pkt 8 u.g.h. – w grze losowej, w której uczestniczy się przez nabycie przypadkowych zestawów liczb z ustalonego z góry zbioru liczb, a podmiot urządzający grę oferuje wyłącznie wygrane rzeczowe (art. 21 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f.).
Z całkowitego zwolnienia od podatku dochodowego nie korzystają natomiast – chyba że są uzyskiwane w kasynach gry – wygrane w pozostałych grach losowych (grach, których wynik w szczególności zależy od przypadku, a warunki gry określa regulamin), do których przepisy u.g.h. zaliczają:
1)gry liczbowe – gry, w których wygraną uzyskuje się przez prawidłowe wytypowanie liczb, znaków lub innych wyróżników, a wysokość wygranych zależy od łącznej kwoty wpłaconych stawek, oraz gra liczbowa keno, w której wygraną uzyskuje się przez prawidłowe wytypowanie liczb, a wysokość wygranych stanowi iloczyn wpłaconej stawki i mnożnika ustalonego dla poszczególnych stopni wygranych;
2)loterie pieniężne, w których uczestniczy się przez nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze, a podmiot urządzający loterię oferuje wyłącznie wygrane pieniężne;
3)gra telebingo, w której uczestniczy się przez nabycie dowodu udziału w grze zawierającego przypadkowe zestawy liczb lub znaków z góry ustalonego zbioru liczb lub znaków, przeprowadzana na skalę ogólnokrajową z losowaniem nadawanym jako audycja telewizyjna, a podmiot urządzający grę oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe;
4)gry cylindryczne, w których uczestniczy się w grze przez wytypowanie liczb, znaków lub innych wyróżników, a wysokość wygranej zależy od określonego z góry stosunku wpłaty do wygranej, zaś wynik gry ustalany jest za pomocą urządzenia obrotowego;
5)gry w karty: black jack, poker, baccarat;
6)gry w kości;
7)loterie fantowe, w których uczestniczy się przez nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze, a podmiot urządzający loterię oferuje wyłącznie wygrane rzeczowe;
8)loterie promocyjne, w których uczestniczy się przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe;
9)loterie audioteksowe, w których uczestniczy się przez:
a) odpłatne połączenie telefoniczne lub
b) wysyłanie krótkich wiadomości tekstowych (SMS) z użyciem publicznej sieci telekomunikacyjnej
–a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe.
Z całkowitego zwolnienia od podatku dochodowego nie korzystają także wygrane w zakładach wzajemnych, tj. – stosownie do art. 2 ust. 2 u.g.h. – w zakładach o wygrane pieniężne lub rzeczowe, polegających na odgadywaniu:
1)wyników sportowego współzawodnictwa ludzi lub zwierząt, w których uczestnicy wpłacają stawki, a wysokość wygranej zależy od łącznej kwoty wpłaconych stawek (tzw. totalizatory);
2)zaistnienia różnych zdarzeń, w których uczestnicy wpłacają stawki, a wysokość wygranych zależy od umówionego, pomiędzy przyjmującym zakład a wpłacającym stawkę, stosunku wpłaty do wygranej (tzw. bukmacherstwo).