Sprawa dotyczyła banku, który w ramach umowy gotówkowej zapewnia banknoty swojemu kontrahentowi, który jest właścicielem bankomatów. Umowa gotówkowa nie przewiduje finansowania spółki (np. w formie udzielenia pożyczki, kredytu czy finansowania faktoringowego). Przedmiotem tej umowy jest udostępnianie puli gotówki na zasilenie bankomatów. Bank pobiera wynagrodzenie za ww. usługę w odniesieniu do gotówki służącej zapełnieniu bankomatów. W celu wykonania usługi udostępniania gotówki bank wykonuje czynności będące usługami pobocznymi/pomocniczymi do usługi głównej, tj. udostępniania gotówki. Chodzi tu m. in. o usługi realizacji zleceń polegające na przyjęciu od spółki dyspozycji zasilenia i/lub rozładowania bankomatu, przesłaniu tej dyspozycji do podmiotu usługowego i wreszcie rozliczeniu udostępnionej gotówki na rachunkach bankowych między stronami. Za usługi realizacji tych zleceń bank będzie pobierał wynagrodzenie od spółki określone odrębnie od wynagrodzenia za usługę udostępniania tzw. puli gotówki.
Finalnie usługa główna wraz z usługami pobocznymi umożliwiają klientom bezpieczne i kontrolowane wypłaty gotówkowe z bankomatu oraz prawidłowe księgowanie wypłat na rachunkach bankowych. Usługi realizacji zleceń stanowią natomiast źródło rozliczenia udostępnionej gotówki i pozwalają na bezpieczne oraz znajdujące się pod kontrolą banku wykonanie usługi udostępnienia gotówki.

Bank zapytał więc fiskusa usługi realizacji zleceń podlegają zwolnieniu od opodatkowania VAT. Zdaniem banku usługi realizacji zleceń podlegają zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT analogicznie, jak usługa główna polegająca na udostępnieniu tzw. puli gotówki. Bank uznał opisane przez siebie usługi za złożone (kompleksowe) i podporządkowane jednej usłudze zasadniczej, tj. usłudze udostępniania gotówki.

Fiskus się nie zgodził. W ocenie organu dokonując analizy wskazanych usług pod kątem, czy mamy do czynienia z jedną, czy z wieloma odrębnymi usługami, należy mieć na uwadze istotę wykonywanych czynności. Skoro usługi udostępniania określonej puli gotówki, tj. usługi dotyczące banknotów, mogą być świadczone samoistnie, obok usług realizacji zleceń, to możliwym staje się podział świadczonych przez bank czynności, co wskazuje na brak kompleksowości usług. Według fiskusa również z punktu widzenia klienta, któremu udostępniana jest określona pula gotówki, nie jest istotne, czy usługę realizacji zleceń świadczy bank, czy też inny podmiot. Dla klienta istotnym jest udostępnienie określonej puli gotówki w bankomacie. Natomiast podmiot, który będzie przyjmował od niego dyspozycję zasilenia/rozładowania bankomatu, przekazywał ją do podmiotu usługowego i rozliczał udostępnioną pulę gotówki, pozostaje nieistotny. Dlatego zdaniem fiskusa świadczenia realizacji zleceń, służą co prawda wykonaniu czynności głównej, tj. usługi udostępniania puli gotówki, a ich realizacja prowadzi do jednego celu, występuje pomiędzy nimi funkcjonalny związek. Jednakże nie są one na tyle ściśle powiązane z usługą udostępniania gotówki, której istotą gospodarczą jest udostępnienie określonej puli gotówki, czyli transakcja dotycząca banknotów. Usługa udostępniania puli gotówki przez Bank może istnieć samodzielnie, odrębnie.

Według fiskusa usługi realizacji zleceń nie podlegają zwolnieniu od VAT zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT. Czynności rozliczenia udostępnionej gotówki na rachunkach bankowych między stronami podlegają zwolnieniu od VAT, ale zgodnie z art. 43 ust. 13 w zw. z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.
Sprawa trafia do WSA w Warszawie. Zdaniem sądu kwalifikacja, jakiej dokonał fiskus nie jest prawidłowa. Zdaniem sądu fizycznie i logicznie konieczne jest dla realizacji usługi głównej:

- rozliczenie udostępnionej gotówki na rachunkach bankowych (trudno wymagać, aby właściciel gotówki nie odnotowywał, kto i ile gotówki pobrał),
- zapewnienie odpowiedniej ilości gotówki, zmiana statusu zlecenia w systemie informatycznym (nieracjonalne byłoby oczekiwanie, aby bank nie odnotowywał w swoich urządzeniach ewidencyjnych, w tym oczywiście w systemie informatycznym, że wskutek realizacji zlecenia lub jego anulowania zmienił się jego status).

Zdaniem sądu problematyczność kwalifikacji prawnej tych czynności spółki wyniknęła z niewłaściwego, zbędnego ich wyodrębnienia od tej usługi zasadniczej. Według sądu niniejsza sprawa dostarcza wręcz modelowego przykładu nieracjonalnego i sztucznego podziału jednej całości na mniejsze części składowe. To, że spółka odrębnie te czynności nazwała, odrębnie je fakturuje, następuje odrębna za nie płatność, nie przekreśla według sądu funkcjonalnej, obiektywnej jedności tych wszystkich czynności z zasadniczą czynnością (usługą) udostępnienia gotówki. Ta jedność musi mieć swój wyraz w podatkowym traktowaniu świadczonej usługi banku - jest ona w całości zwolniona z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy, gdyż dotyczy banknotów używanych, jako prawny środek płatniczy.

Wyrok WSA w Warszawie z 18 listopada 2015 r., sygn. akt III SA/Wa 4046/14